Trabzon Hurması, Abanozgiller ( Ebenaceae ) familyasına ait, anavatanı Çin olan, çok yıllık bir subtropik iklim bitkisi ve onun meyvesidir. Oldukça eski tarihlerde Çin’den Japonya’ya getirilmiş ve Japon halkı tarafındn çok sevilerek tüketilmiştir. Bu nedenle “japon elması” ve “kaki” adıyla da bilinir.
Türkiye’ye ilk giriş tarihi bilinmemekle beraber uzun yıllardır yetiştirilmektedir. En fazla Akdeniz Bölgesi’nde yetiştirilir. Bu bölgemizi Ege, Karadeniz ve Marmara Bölgeleri izlemektedir.
Bilimsel İsmi : Diospyros kaki
Trabzon hurmalarının kültür çeşitleri, kazık köklüdür, az miktarda saçak köke sahiptir. Ağacı gri renkli olup 5 – 6 metre kadar boylanır. Boyu 12 metreye ulaşan ağaçlara da rastlanır. Ağaçlar dik, yarı dik yada yayvan olarak gelişebilir. Dallar, çeşide göre değişmekle beraber orta kuvvette veya kuvvetli gelişir.
Dikimi takip eden 2. ve 3. yıllarda çok sayıda obur dal oluşur. Obur dallar dik ve kuvvetli büyürler, dallanma yapmazlar. 3. yıldan sonra obur dallar azalır ve çok sayıda kısa meyve dalları oluşur.
Yaprakların üst yüzeyi düz, alt yüzeyleri ise tüylüdür. İlkbaharda yapraklar parlak yeşil renktedir, zazman geçtikçe renkleri koyulaşır. Sonbaharda soluk yeşil – sarı ya da kırmızı – turuncu renk alırlar ve dekoratif bir görünüme kavuşurlar. Bu nedenle peyzaj bitkisi olarak da kullanılır. Kış aylarında yapraklar dökülür.
Trabzon hurmasında 3 çiçek tipi bulunur :
Meyveler, hasat olgunluğunda tatlarının buruk olup olmamasına göre 2 farklı gruba ayrılırlar. Buruk olmayan meyveler hemen tüketilebilir, buruk olan meyvelerin ise iyice olgunlaştırılmaları gerekir.
Meyvelerin renkleri, büyüklükleri ve şekilleri, çeşit özelliğine göre değişiklik gösterir. Meyve kabuğunun rengi sarı – turuncu veya kırmızı olabildiği gibi, şekilleri yuvarlak – oval ya da basık olabilir.
Aslında subtropik iklim meyvelerinden biri olan trabzon hurması, ılıman iklim koşullarına da başarıyla adapte olmuştur. Kış aylarında yapraklarını döktüğünden dolayı, diğer subtropik bitkilere göre düşük sıcaklıklara daha dayanıklıdır. Bazı çeşitleri – 18 °C’ye kadar dayanırsa da genel olarak – 12 °C’ye kadar dayanabilmektedir. Geç çiçeklendiği için erken ilkbahar donlarından etkilenmese de ilkbahar geç donlarından zarar görür.
Bitkinin soğuklama isteği, 7.2°C’nin altında 200 – 400 saattir. Akdeniz Bölgesi’nin kıyı şeridinde odun gözleri Mart ayının ilk yarısında, çiçeklenme ise Nisan ayı sonlarında gerçekleşir. Meyvelerin olgunlaşması 140 – 160 gün sürer. Tadı buruk olmayan çeşitler daha fazla “toplam sıcaklığa” ihtiyaç duyarlar.
Nemi seven bir bitkidir, en kaliteli meyveler yüksek nemli bölgelerde yetişir. Fazla rüzgar alan yerlerde meyveli dallar kırılabilir. Bu nedenle meyveli dallar, hereklerle desteklenmelidir.
Trabzon hurmaları, organik madde bakımından zengin, drenajı iyi olan, orta – ağır toprakları sever. Ancak gerekli toprak işleme teknikleri kullanılarak çok hafif topraklardan çok ağır topraklara kadar birçok toprak tipinde yetiştiricilik mümkündür. İdeal pH aralığı 6.5 – 7 ‘dir. Toprakta bulunan kireç oranı % 20’yi geçmemelidir.
Çoğaltmada çelik ve aşı yöntemleri kullanılabilir. Ancak çeliklerin köklenmesi zor olduğu için yaygın olarak kullanılan çoğaltma tekniği, göz veya kalem aşıları kullanılarak yapılan aşılama yöntemidir. (Kırmızı yazıya tıklayarak meyve yetiştiriciliğinde kullanılan aşı çeşitleri hakkında ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.) Aşılamada kullanılan başlıca anaçlar şunlardır :
Diospyros kaki
Diospyros lotus
Diospyros virginiana
Günümüzde en çok tercih edilen çeşitler çekirdeksiz, tadı buruk olmayan sert etli, depolama ve taşınmaya elverişli çeşitlerdir.
Bahçe tesisi için toprak hazırlığına yaz aylarında başlanmalıdır. Mutlaka toprak analizi yaptırılmalı ve analiz sonuçlarına göre gereken gübreler verilmelidir. Toprakta organik madde miktarı yeterli değilse dekara 3 – 4 ton çiftlik gübresi verilebilir. Sonbaharda derin bir sürüm yapılmalı ve engebeli zeminler tesviye edilmelidir. Eğer zemin çok meyilliyse teraslama yapmakta fayda vardır.
Rüzgar alan yerlerde, bahçe kenarlarına servi veya okaliptüs benzeri ağaçlar dikilerek rüzgarkıran oluşturulabilir.
Açılacak dikim çukurları 60 – 70 cm derinliğinde ve genişliğinde olmalıdır. Dikim aralığı, kullanılan çeşide bağlı olarak 5 x 5, 6 x 6, 7 x 7, 8 x 8, 10 x 10 metre olabilir. Dikimler, fidanların yapraklarını dökmesinden sonra ilkbahara kadar yapılabilir. Kış ayları soğuk geçen bölgelerde ilkbahar dikimleri tercih edilmelidir.
Dikim öncesinde fidanlarda kök budaması yapılmalı ancak kazık kökler fazla kısaltılmamalıdır. Fidanlar tüplü değil de fidanlıktan sökülmüşlerse, dikim derinliği ile söküm derinliği aynı olmalıdır. Dikim sonrasında mutlaka can suyu verilmelidir. Fidanlar dikim sonrasında hereklerle desteklenebilir.
Dikim sonrasında fidanların tepesi, yaklaşık 60 – 70 cm yükseklikten, iyi gelişen bir gözün üzerinden kesilir.
Trabzon Hurması Fidanlarında Budama
Dikimi takip eden ilk 3 yıl şekil budaması yapılır. Taçlandırmada modifiye lider sistemi kullanılabilir. Bu sistemde, gövde üzerinde düzgün aralıklarla dağılan 3 – 5 ana dalın gelişmesi hedeflenir.
Mayıs – Haziran aylarında fidanlardaki ana dalların seçimi yapılır. Seçilen dalların aralarındaki mesafe 10 cm’den az olmamalı ve dengeyi sağlamak adına farklı yönlere dağılmış olmaları önemlidir. Gövde ile dalların yaptığı ideal açı aralığı 45 – 60 °’dir.
Bazı çeşitlerde telli terbiye sistemi de kullanılmaktadır.
Özellikle sürgün ve meyve büyümesinin oluştuğu ilkbahar ve yaz aylarında yeterli ve düzenli sulama önem taşır. Yetersiz sulama durumunda meyve gelişimi yavaşlar, meyve dökümleri görülebilir. Düzensiz ve meyve olumuna yakın yapılan sulamalar ise meyvelerde çatlamalara neden olur. Bu yüzden meyvelerin kabuk rengi yeşilden sarıya döndükten sonra sulama kesilmelidir. Sonbahar ve kış aylarında da sulama yapmak mümkündür ancak sulama aralıkları uzun tutulmalıdır.
En sık kullanılan sulama yöntemleri karık usulü, yağmurlama ve damlama sulama yöntemleridir. Sulama zamanı ve miktarını belirlemek üzere tansiyometre kullanımı tavsiye edilir.
Trabzon hurmasının bazı çeşitlerinde periyodisite (bir yıl çok, bir yıl az ürün verme) görülmektedir. Bu çeşitlerde, aşırı meyve oluşan yıllarda çiçeklerde seyreltme yapılabilir.
Bazı çeşitlerde aşırı meyve dökümleri görülebilmektedir. Meyve dökümlerinin başlıca nedenleri şunlardır :
Bitki köklerinin zarar görmemesine dikkat edilerek, mekanik yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş, Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,
Trabzon hurmaları, meyve rengi yeşilden turuncuya döndükten sonra, sertken hasat edilmelidir. Hasat en az 2 defada yapılmalı henüz rengini almayan meyveler koparılmamalıdır. Tadı buruk çeşitler yumuşayıncaya kadar ağaçta kalabilir ancak bu durumda böcek ve kuş zararına karşı gereken önlemlerin alınması gerekir.
Trabzon hurması ağacının dalları gevrek yapıda ve kolay kırılır olduğu için hasat sırasında meyveler asılarak koparılmamalıdır. Bir elle meyve tutulurken diğer elle özenli bir şekilde daldan koparılır. Uzun saplı çeşitlerde meyve sapı kesilerek de hasat yapılabilir.
Hasadı yapılan meyveler, toplama kaplarına yavaşça konulmalı ve zedelenmemelerine dikkat edilmelidir.
Trabzon hurmaları soğuk hava depolarında – 1 / + 1 °C aralıklarında, % 80 – 90 nispi nemde, 2 – 4 ay kadar muhafaza edilebilir.
Tadı buruk olan çeşitlerin, fizyolojik olgunluğa ulaşarak yenilebilir duruma gelmeleri için farklı olgunlaştırma yöntemleri kullanılmaktadır.
Besin Değeri |
İçeriği |
Günlük Değer % |
Kalori |
73 kcal |
% 3.6 |
Karbonhidrat |
15.1 g |
% 5 |
Lif |
5.1 g |
% 20.2 |
Protein |
0.4 g |
% 0.8 |
Yağ |
0.1 g |
% 0.1 |
Kolesterol |
0.0 mg |
% 0.0 |
Vitamin A |
153 IU |
% 3.1 |
Vitamin C |
7 mg |
% 11.7 |
Potasyum |
177 mg |
% 5.1 |
Kalsiyum |
12 mg |
% 1.2 |
Demir |
0.1 mg |
% 0.7 |
Nematot ve fusarium zararı nedeniyle kivi bahçemi söküp Trabzon hurması plantasyonu yapmak istiyorum.Bodur anaç varmıdır?
Merhaba, Sitemizde herhangi bir satış yapılmamaktadır.