Kızılcık, Cornaceae (Kızılcıkgiller) familyasından, anavatanı Anadolu olan, ağacı 8 metreye kadar boylanabilen, sert çekirdekli bir meyve türüdür. Meyvesi halk arasında eğren , zoğan, kiren ve şeytan aldatan olarak da adlandırılır. Günümüzde en önemli üretici ülkeler Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Şili ve Türkiye’dir.

Türkiye yıllık üretim miktarına göre Dünya’da 4. sırada yer almaktadır. Yabani formları genellikle  Marmara, Karadeniz Akdeniz ve Ege bölgelerimizde doğal halde yetişmektedir. Aşılı kızılcık yetiştiriciliği ise Malatya, Bursa Yalova, İstanbul, Balıkesir ve Karabük’te yapılmaktadır.

 

Bilimsel İsmi : Cornus mas

 

 

Kızılcık Bitkisinin Botanik Özellikleri

8 metreye kadar ulaşan çeşitlerine rastlansa da genellikle 2 – 5 metre arasında boylanan bir ağaçtır. Güçlü bir kök yapısına sahip olmakla beraber yüzlek köklü bir bitkidir. Bu nedenle toprak neminden faydalanma kabiliyeti yüksektir. Kızılcık bitkisi, dip sürgünleri sayesinde kendini yeniler, 1 – 6 gövdeli olabilir. Uzun ömürlü bir bitkidir. Ağacı sert, sıkı ve ağırdır.

Yapraklar oval, yuvarlak ya da konik olabilir. Yaprak altları tüylüdür. Çiçekleri çok erken açmasına rağmen meyveler geç olgunlaşır. İklime göre değişmekle beraber Şubat ayında çiçek açmaya başlar ve çiçeklenme 4 hafta kadar devam eder.

Yuvarlak, oval, silindir veya armut şeklindeki meyveleri genellikle 1 yaşında ve daha büyük dallarda oluşur. Meyvelerin dış rengi çeşide göre kırmızı, sarı veya sarı – kırmızı olabilir. Meyve eti ise pembe, kırmızı krem ya da sarı renktedir. Çekirdekleri genellikle yuvarlaktır.

 

 

İklim Ve Toprak İstekleri

Soğuğa dayanıklı bir bitkidir. 1200 metre rakıma kadar yetiştirilmesi mümkündür ancak 500 metre rakıma kadar olan bölgelerde verimi daha yüksektir. Nemli bölgelerde verim artsa da aşırı yağış alan bölgelerde çiçeklenme olumsuz olarak etkilenmekte, hasat zamanı gecikmektedir.

Toprak seçiciliği fazla olan bir bitki değildir. Geçirgenliği iyi olan orta bünyedeki derin toprakları sever. Yetiştiricilik yapılacak toprağın taban suyunun yüksek olmaması gerekir.

 

Kızılcık Fidanı Üretimi

Tohumdan Üretim

Bu yöntemde olgunlaşan meyvelerden çıkarılan tohumlar, tohum yastıklarına ya da doğrudan saksılara ekilir. Çimlenme oranını artırmak için ekim öncesi katlama yapılması tavsiye edilir. Bu tohumlardan elde edilen çöğürler bir sonraki yaz aylarında aşılanır.

Yöntem olarak “T göz aşısı” veya “yongalı göz aşısı” kullanılmaktadır. T göz aşısı Mayıs – Haziran ayları arasında sürgün aşı veya  Çeşit değiştirmek için budama sonrasında oluşan sürgünlere de “göz aşısı” yapılır.  2 ve daha yaşlı dallarda “kalem aşısı” uygulanabilir.

 

 

Çelikle Üretim

Yeşil çelikler,  yapraklanma başlangıcı sonrası 30 cm uzunluğa ulaşınca alınabilir. Yapraklanma bitimine kadar çelik almak mümkündür.  Köklendirme için 3000 ppm IBA (İndol butirik asit) uygulaması tavsiye edilir.

Yapraksız çelikler, yaprakların dökülmesinden çiçeklenme öncesine kadar alınabilir. Köklendirme için 5000 ppm IBA (İndol butirik asit) uygulaması tavsiye edilir.

Daldırma Yöntemiyle Üretim

Yeterli sayıda fidan temininin güçlüğü ve bu fidanların meyveye geç yatmaları nedeniyle fazla tercih edilmeyen bir çoğaltma yöntemidir.

 

 

Kızılcık Yetiştiriciliği

Kızılcık Fidanlarının Dikimi

Hem verimi artırmak hem de hasat periyodunu uzatmak için, dikimde birden fazla kızılcık çeşidiyle bahçe tesisi tavsiye edilir. Bahçe yapısı ve çeşit seçimi göz önünde bulundurularak dikim mesafesi 4 x 4 metre, 5 x 5 metre ya da 6 x 6 metre dikim mesafesi tercih edilebilir.

Budama

Ağaçlara ideal şeklini vermek, bitkiyi gençleştirmek ve kaliteyi artırmak için budama şarttır. Yaprakların dökülmesini takiben çiçeklenme başlangıcına kadar budama yapılabilir. Bunun dışında hasatta zarar gören dalları almak ve sürgünleri seyreltmek için de budama yapmak mümkündür.

Dikim sonrası fidanların 50 – 70 cm yukarıdan tepesi vurularak “dikim budaması” yapılır. Şekil budaması için lider dal ile beraber 5 – 7 adet ana dalın seçildiği ve ana dalların üzerinde yardımcı dalların oluşturulduğu “Modifiye lider formu” önerilmektedir.

Verim budaması, bitkinin iyi güneşlenmesi, gerekiyorsa da meyve seyreltmesi amacıyla yapılır. Bu amaçla obur dalların uçları da alınmalıdır.

Verimden düşen yaşlı dalların budanarak bitkinin kendini yenilemesinin sağlamak amacıyla gereken zaman dilimlerinde gençleştirme budaması yapılmalıdır.

 

 

Sulama Ve Gübreleme

Kızılcık suyu çok seven bir bitkidir. Bu nedenle düzenli ve yeterli sulama yetiştiricilik için şarttır. Suyun yeterli olmadığı kurak yıllarda hem verim azalır hem de meyveler küçük kalır.

Gübrelemeye karar vermeden önce mutlaka gereken toprak ve yaprak analizleri yapılmalı ve analiz sonuçlarına göre bir gübreleme programı hazırlanmalıdır. Genellikle 3 – 4 yılda bir dekara verilecek 2 – 3 ton iyi yanmış çiftlik gübresi yeterlidir. Kimyevi gübreleme için dekara 15 – 20 kg azot, 10 – 12 kg potasyum ve 30 – 35 kg fosfor verilebilir.

Kızılcık Hasadı

Hasat zamanı, yetiştiricilik yapılan bölgeye ve rakıma göre Temmuz ayı ortalarından Ekim ayına kadar devam etmektedir. Ağaçlardaki meyveler aynı anda olgunlaşmadıklarından hasat 2 – 3 defada yapılmaktadır. Hasat sonrasında meyve olgunlaşması devam ettiği için meyveler renklenmeye başladığı zaman hasat edilmeli ve pazara ulaştıklarında tam olarak olgunlaşmaları hedeflenmelidir. Bu sayede nakliye esnasında oluşacak zararlanmalar da önlenmiş olur. Meyveler olgunlaştıkça irileşir ve içeriğindeki şeker miktarı artar. Hasat edilen kızılcıklar en çok 5 kg’lık karton ya da plastik kaplara konulmalıdır. İdeal taşıma şekli 1 – 2 kg’lık plastik ambalajlardır.

 

 

Kızılcık Hastalık Ve Zararlıları İle Mücadele

Doğal ortamda yetişen kızılcıkların önemli bir hastalık veya zararlısı yoktur. Ticari yetiştiricilikte ise Antraknoz ve  Botrytis gibi fungal hastalıklar ve kök çürüklükleri görülebilir.

DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı  pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş,  Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,

• Tavsiye edilen zamanda 
• Tavsiye edilen şekilde 
• Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.

 

 

 

Kızılcığın Kullanım Alanları 

• Meyveleri konserve, şurup, reçel ve marmelat yapımında kullanılır.
• Yapraklarından ve çekirdeklerinden kahve ve çay yapılır.
• Taze kabukları esans yapımında kullanılır.
• Kurutulmuş meyveleri çerez olarak tüketilir, hoşafı yapılır.
• Ağacının odunu cilalamaya uygundur. Mobilya sanayiinde özellikle biblo, tekstil mekiği ve sandalye yapımında kullanılır.
• Ünlü Devrek bastonları kızılcıktan yapılır.
• Erken çiçek açan bir bitki olduğu için arıcılıkta önemli bitkilerdendir.
• Peyzaj düzenlemelerinde kullanılır.
• Erozyonu önlemek için kuşak oluşturmada kullanılan bitkilerden biridir.

 

 

 

Kızılcığın Faydaları Nelerdir ?

• Kaynatılarak tüketilen suyu, idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisine yardımcı olur. Prostatı ve böbrek taşı oluşumunu önler.
• Yaklaşık olarak portakalın 2 katı kadar Vitamin C içerir. Hastalıklara karşı doğal bir antioksidan kaynağı ve koruyucudur.
• Kan basıncını düzenler, dolaşım sistemini güçlendirir.
• Antiseptik özellikleri sayesinde yaraların iyileşmesi esnasında enfeksiyonları önler.
• Kalp hastalıklarına karşı koruyucu etkisi vardır.
• Polifenolik içeriği sayesinde tümör oluşumunu sınırlandırır, kanseri önler.
• Diş sağlığının korunmasına yardımcı olur.
• Solunum yolu hastalıklarına karşı korur.
• Rahatlatıcı etkiye sahiptir.
• Cildi besleyici etkisi vardır.
• Kızılcık şerbeti mide ülserini önler, kabızlığa iyi gelir, kilo vermeye yardımcı olur.

 

 

 

Kızılcık Meyvesinin Besin Değerleri (100 g için)

 

Besin Değeri	İçeriği	Günlük Değer %
Kalori	64 kcal	% 3.2
Karbonhidrat	12.9 g	% 4.3
Lif	3.7 g	% 14.8
Protein	0.3 g	% 0.6
Yağ	0.4 g	% 0.6
Kolesterol	0.0 mg	% 0.0
Vitamin A	400 IU	% 8.0
Vitamin C	66.2 mg	% 110.3
Potasyum	259 mg	% 7.4
Kalsiyum	42 mg	% 4.2
Demir	0.3 mg	% 1.9