Gerbera, Papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, anavatanı Güney Afrika ve Asya olan, iri papatya benzeri çiçeklere sahip bir süs bitkisidir. En çok yetiştirilen kesme çiçeklerden biridir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020 yılı üretim verilerine göre Türkiye’de 1.130 dekar alanda 120 milyon adet gerbera üretimi gerçekleşmiştir. En fazla üretim yapılan ilimiz Antalya’dır. Bu ilimizi sırasıyla İzmir, Aydın ve Yalova izlemektedir.

Bilimsel İsmi : Gerbera jamesonii

Kullanılan Diğer İsimleri :

• Alman papatyası
• Barbeta papatyası
• Transvaal papatyası

 

Gerbera Bitkisinin Genel Özellikleri

Tek yıllık otsu bir bitkidir. Doğal ortamında rengi sarı – turuncu tonlarındadır ve Nisan – Eylül ayları arasında çiçek açar. Melezlemeler sonucu  sarı, turuncu, kırmızı, pembe ve beyaz tonlarında gerberalar üretilmektedir. Çiçekleri uzun ve tüylü bir sapın üzerinde gelişir. Çiçekler yalın, yarı katmerli ya da katmerli olabilir.

 

 

 

Gerbera İklim İstekleri

Sıcaklık

Sıcaklık isteği, yetiştirilen çeşide bağlı olarak değişmekle beraber 20 – 25 °C aralığında iyi gelişir. Gece ve gündüz sıcaklık farkından çok etkilenen bir bir bitkidir. Optimum olarak gece – gündüz sıcaklık farkı 4 – 8 °C olmalıdır. Optimal sıcaklıklar :

• Kış gecelerinde 12 °C
• Yaz gecelerinde 16 – 18 °C
• Bulutlu günlerde 17 – 18 °C
• Güneşli günlerde 20 – 22 °C

Işık İsteği

Bol ışık seven bir bitkidir. Işığı iyi alan yerlerde daha yüksek verim alınır. Gerbera yetiştiriciliği yapılan seralarda gölgelendirme yapılmamalıdır.

Gerbera Yetiştiriciliğinde Nem

Fungal hastalıklara olan hassaslığı nedeniyle yetiştirilen ortamın neminin iyi ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Yaz aylarında sıcak hava nedeniyle nem oranı arttığı için havalandırmaya özen gösterilmelidir. Bunu sağlamak adına bir havalandırma sisteminin bulunması büyük fayda sağlar. Gerbera fidelerinin dikiminde ortam nemi % 80 – 90 olmalı daha sonra bu oran % 70’e düşürülmelidir.

 

 

Toprak İstekleri 

Gerberalar, derin ve süzek toprakları tercih eder. Uygun pH aralığı 5 – 7’dir. Toprağın taban suyu seviyesi 1 metreden fazla olmamalı, iyi bir drenaj sağlanmalıdır. 40 – 50 cm derinliğinde toprak işleme yapılmalıdır.

Yetiştiricilik yapılacak toprak, organik madde ve besin elementleri yönünden zengin olmalıdır. Organik maddeyi artırmak için yanmış çiftlik gübresi veya kayın yaprağı çürüntüsü kullanılabilir. İdeal olarak;

• 1 birim toprak
• 1 birim yanmış çiftlik gübresi
• 1 birim kum
• % 10 torf karışımı kullanılabilir.

Yetiştiricilikte kullanılacak toprağın sterilize edilmesi tavsiye edilir. Bunun için en uygun yöntem, çevreye ve canlılara zararı olmayan, buharla yapılan sterilizasyondur. Ancak uygulaması zahmetli bir yöntemdir. Bu yöntemde 30 – 40 cm derinliğe yerleştirilen delikli borulardan sıcak buhar uygulanır. Uygulama öncesi toprak kuru olmalı ve iyi işlenmelidir. Kimyasal kullanılarak da sterilizasyon sağlanabilir.

Gerbera Yetiştiriciliğinde Toprak Isıtma

Gerbera yetiştiriciliğinde yüksek verim, hızlı gelişim ve fungal hastalıklardan korunma amacıyla toprak ısıtma uygulanmaktadır. Bunun için sıcak su boruları ya da elektrik kullanılmaktadır. Su boruları 70 – 80 cm aralıklarla 10 – 15 cm derinliğe yerleştirilmelidir.

Gerbera Fidesi Üretimi

Generatif   (Tohumla) Üretim

Yeni çeşitler geliştirilmek istendiğinde mutlaka tohumdan üretim yapılır. Gerberaların tohumdan üretimleri oldukça olaydır. Gerbera tohumlarının çimlenme oranı ortalama % 90’dır. Ancak gerbera tohumları, canlılıklarını 3 ay kadar korudukları için üretimde taze ve kaliteli tohum kullanımı şarttır.

Bu üretim modelinde tohum ekimleri genellikle kasalara veya viyollere yapılır. Kullanılacak harcın iyi havalanabilir, geçirgen ve nem tutma kapasitesinin yüksek olması gerekir. Harç olarak genellikle bahçe toprağı – yanmış hayvan gübresi ve kum (ya da perlit) karışımı kullanılmaktadır. Bunun dışında yaprak çürüntüsü veya torf da harç malzemesi olarak kullanılabilir. Hangi malzeme olursa olsun, tohum ekimi öncesinde kullanılacak harç mutlaka dezenfekte edilmelidir.

Tohum ekimi yapılan kasaların üzeri, çimlenme gerçekleşinceye kadar cam bir kapak yardımıyla örtülür. Optimal çimlenme sıcaklığı 18 – 20 °C’dir. Ekilen tohumlar 8 – 14 gün içerisinde çimlenir. Çimlenme sonrasında fideler hemen şaşırtılmalıdır, geç kalınan şaşırtma işlemlerinde kılcal köklerde yaralanmalar oluşabilir. Fideler ortalama 3 ay içerisinde çiçeklenir.

 

 

Vegetatif Üretim 

3 farklı vegetatif üretim yöntemi vardır :

• Ayırma yöntemiyle üretim
• Çelikle üretim
• Doku kültürüyle üretim

Ayırma Yöntemiyle Üretim  

1 – 2 yıllık anaç gerberaların yanında dip sürgünü olarak çıkan bitki kısımlarının ayrılması yoluyla yapılan üretimdir. Yoğun üretim hedeflenen durumlarda bu yöntem kullanılmaz. Bu yöntem uygulanacak gerberalar ilkbahar veya sonbaharda bulundukları yerden, köklerine zarar vermeden sökülür. Anaçların yanında bulunan yavru bitkiler kökleri  ve yapraklarıyla beraber anaçtan ayrılarak dikim budamasının ardından farklı bir yere dikilir.

Çelikle Üretim

Gerberalar, her biri 4 yapraktan meydana gelen küçük sürgünler oluşturur. Bu sürgünlerden yeni bitkiler meydana gelebilir. Uygun yöntemlerle anaçtan ayrılan bu sürgünlere “çelik” adı verilir. Bu çelikler uygun harç kullanılarak, köklendirme hormonuna batırılarak sisleme altında köklendirilir.

Harç olarak genellikle perlit, yaprak çürüntüsü, kum, torf benzeri malzemeler uygun oranda karıştırılır. Köklenme ortamının sıcaklığı 20 – 25 °C olmalıdır.

Doku Kültürüyle Üretim

Bu yöntemin en önemli avantajı, hastalıktan ari üretim materyali sağlamasıdır. Bu üretim yönteminde doku kültürü olarak klon uçları kullanılmaktadır. Anaçtan alınan sürgünlerin yaprakları temizlenerek sürgün uçları 2 – 3 mm uzunluğundaki parçalara ayrılır ve steril ortamda, özel besi yerlerinde büyütülür.

 

 

Gerbera Yetiştiriciliği

Gerbera Fidelerinin Dikilmesi

Farklı ortamlarda gerbera yetiştiriciliği yapmak mümkündür. Plastik torbalarda, saksıda, seralarda oluşturulan tava ve yastıklarda üretim yapılabilmektedir.

Tava ve yastıklarda yetiştiricilik yapılıyorsa m² başına 6 – 7 gerbera gelecek şekilde dikim planlanmalıdır. Sıra üzeri ve sıra arası dikim aralığı 30 x 30 cm olmalı, yastıkların arasında ise 50 – 70 cm mesafe bırakılmasına dikkat edilmelidir.

Dikimde bitki boğazı toprağın fazla altında ve üstünde kalmamalıdır.

 

 

Gerbera Yetiştiriciliğinde Sulama

Gerberaların su ihtiyacı, seradaki nem oranına, ışık şiddetine ve bitkilerin yaşına göre değişkenlik gösterir. Yetiştiricilikte toprağın sürekli nemli olmalı ancak ıslak tutulmamalıdır. Bir diğer önemli husus da suyun bitkilere direkt olarak temas etmemesidir. Çiçeklerin üzerinde kalan su damlaları kalitenin düşmesine neden olduğu gibi fungal hastalıklara hassasiyeti de artırır.

İdeal sulama metodu, damla sulamadır. Özellikle sonbahar ve kış aylarında yapılan üretimde sulamalar sabah yapılmaktadır.

 

Gübreleme

Gübrelemeye karar vermeden önce mutlaka gerekli toprak ve/veya yaprak analizleri yapılmalı ve analiz sonuçlarına göre bir gübreleme programı belirlenmelidir. Gübreleme yaparken gerberaların tuza karşı hassas bitkiler olduğu unutulmamalıdır.

Yetiştiricilikte hem yanmış çiftlik gübresi hem de kimyevi gübreler kullanılmaktadır. Çiftlik gübresinin kullanıldığı durumlarda toprakla karışması sağlandıktan sonra sterilizasyon yapılması faydalıdır.

Gelişme evresinde azotlu gübre ihtiyacı fazlayken çiçeklenme evresinde potasyumca zengin kompoze gübreler kullanılır. Yetiştiricilikte kullanılan torf içerisinde azot – fosfor – potasyum oranı 1 : 1 : 1 veya 2 : 1 : 2 olmalıdır.

Mikro element ihtiyacı da göz önünde bulundurulmalıdır. Gerberalar başta demir olmak üzere yeteri kadar çinko, mangan ve magnezyuma ihtiyaç duyar.

Yaprak Seyreltme

Gelişimin hızlı devam ettiği devrelerde fazla yaşlı yapraklar alınarak yaprak seyreltme uygulanır. Bu uygulama sayesinde çiçeklerin kalitesi artar ve daha iyi çiçek açma sağlanır.  Seyreltme, yaşlı yaprakların koparılması suretiyle elle yapılır, herhangi bir kesici alet kullanılmaz. İşlem sırasında ellerin temiz olması önemlidir.

 

 

Gerbera Hastalık Ve Zararlıları İle Mücadele

Yetiştiricilikte  yabancı ot mücadelesi önemlidir. Uygun mücadele yöntemleri kullanılarak zamanında yabancı otlar temizlenmelidir.

Gerbera Yetiştiriciliğinde Görülen Başlıca Hastalıklar Ve Etmenleri

• Kök ve Taç Çürüklüğü / Phytophthora cryptogea – Fusarium oxysporum – Pythium sp.
• Külleme / Golovinomyces cichoracearum – Podosphaera sp.
• Alternaria Yaprak Lekesi / Alternaria alternata
• Botrytis Yanıklığı / Botrytis cinerea
• Bakteriyel Yanıklık ve Yaprak Lekesi / Pseudomonas cichorii

 

 

Gerbera Yetiştiriciliğinde Görülen Başlıca Zararlılar

• Sera Beyazsineği / Trialeurodes vaporariorum
• Kırmızı örümcekler / Tetranychus urticae – Panonychus ulmi
• Yaprak bitleri / Aphis spp.

 

 

DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı  pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş,  Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,

• Tavsiye edilen zamanda 
• Tavsiye edilen şekilde 
• Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.

 

Gerbera Çiçeklerinin Hasat Edilmesi Ve Hasat Sonrası İşlemler

Çiçeklerin ortasında yer alan erkek organların 2 – 3 sıra açmış olması, uygun hasat zamanının geldiğini gösterir. Hasatta kesici alet kullanılmaz, çiçekler yana doğru çevrilerek koparılmalıdır. Büyük işletmelerde gerbera hasadına uygu8n makineler kullanılmaya başlanmıştır.

Hasat edilen gerberalar renklerine, sap uzunluklarına ve büyüklüklerine göre sınıflandırılır, 15 °C sıcaklığındaki karanlık bir ortamda su çektirme işlemine tabi tutulur.

Çiçekler, taç yaprakları birbirine değmeyecek biçimde,  karton ve delikli özel kutularda pazara kadar bekletilir. Çiçeklerin sapları deliklerden dışarı çıkarılır. Bu kutular içi su dolu kazanların üzerine, sapları suda kalacak şekilde yerleştirilir. Satışa kadar bu halde tutulur.

Gerberalar kalitelerine göre 3 gruba ayrılır.

• Sap uzunluğu 50 cm olanlar 1. kalite
• Sap uzunluğu 30 cm olanlar 2. kalite
• Sap uzunluğu 20 cm olanlar 3. kalite

Çiçekler 10 çiçekli demetler haline getirildikten sonra 50 – 60 demet bir arada olacak şekilde karton kutularda ya da sepetlerde mezata gönderilir.

Gerberalarda depolama işlemi çok fazla yapılmaz. Yapılması gerekiyorsa kısa süreli depolama için serin bir ortamda bekletmek yeterlidir. Uzun süreli depolama için 0 – 2 °C’de 7 – 10 gün kalabilirler.