Bitkilerden elde edildikleri organa göre “Tıbbi ve Aromatik Bitki Droglarının Sınıflandırılması” kullanılan en yaygın sınıflandırma biçimidir. Yazının devamını daha iyi anlayabilmek için bir kaç terimin bilinmesinde fayda var.

Tıbbi Bitki : Tedavi edici özellikleri bulunan biyoaktif madde veya maddeleri ihtiva eden bitkilere denir.

Drog : Tıbbi bitkilerin, biyoaktif maddeleri bulunduran kısım veya organlarına denir. Diğer bir deyişle, bitkisel ilaçların imal edilmesinde yararlanılan hammaddedir.

İlaç : Drogların veya onların karışımlarının, hastaların kullanabileceği biçime sokulmasıdır. Bitkisel ilaç, bir bitkinin kendisi de olabilir, onun parçası, ekstratı, uçucu yağı vs. de olabilir.

Tıbbi ve Aromatik Bitki Droglarının Sınıflandırılması

Bitkilerin potansiyel “drog” kaynağı olan kısımları ve bilimsel isimleri aşağıda verilmiştir. İlk verilen isim bitkinin drog kaynağının, 2. kelime tekill isminin, 3. kelime ise çoğul isminin karşılığıdır. Örneğin, bitkinin kısımlarından çiçek “Flos” olarak adlandırılırken çiçekler “Flores” adını alır.

• Kabuk / Cortex / Corticis
• Kök / Radix / Radicis
• Meyve / Fructus
• Odun / Lignum
• Rizom / Rhizoma
• Soğan / Bulbus
• Tohum / Semen / Seminis
• Tüm Bitki / Herba
• Yaprak / Folium
• Yumru / Tuber / Tubera

Bitkilerde doğal olarak bulunan veya yapılan işlemler sonucu ortaya çıkan droglara da farkı isimler verilmektedir. Bu isimlerden başlıcaları aşağıdaki listede sıralanmıştır.

• Balsam / Balsamum
• Katran / Pix
• Nişasta / Amylum
• Reçine / Resina
• Su / Aqua
• Toz / Pulvis
• Uçucu Yağ / Aetheroleum
• Yağ / Oleum
• Zamk / Gummi

Tıbbi ve aromatik bitki drogları isimlendirilirken, hangi bitkinin hangi organının kullanıldığı,  drog ve bitkinin bilimsel isimleri bir arada kullanılarak gösterilmektedir. Buna dair örnekler aşağıda gösterilmiştir.

• Adaçayı Yaprağı : Folium Salviae
• Ardıç Katranı : Pix Juniperi
• Centiyan Kökü : Radix Gentianae
• Çam Sakızı : Resina Pini
• Gül Yağı : Olium Rosae
• Ihlamur Çiçeği : Flos Tiliae
• Kardelen Soğanı : Bulbus Galanthi
• Kekik Bitkisi : Herba Thymi
• Kökboya Rizomu : Rhizoma Rubiae
• Lavanta Çiçekleri : Flores Lavandulae
• Oğul otu Suyu : Aqua Melissae
• Pelin Otu : Herba Artemisiae
• Susam Tohumu : Semen Sesami
• Tarçın Kabuğu : Cortex Cinnamomi

Kekik ve nane gibi bitkilerin bütün organları drog olarak kullanılabilir. Bazı bitkilerin ise yalnızca belli organları drog olmaya elverişlidir.  Melek otunun kökleri, papatyanın çiçekleri, karabiberin meyveleri, çayın yaprakları, tarçının kabukları zerdeçalın rizomları drog olarak kullanılmaktadır.

Elde Edildikleri Organlara Göre  Drogların Sınıflandırılması

• Çiçek (Flos) Drogları : Gül, ekinezya, aspir, yasemin, civanperçemi, safran, hanımeli, papatya, lavanta, karanfil

• Kabuk (Cortex) Drogları : Söğüt, tarhun, kınakına, tarçın

• Kök (Radix) Drogları : Vetiver, ekinezya, melek otu, ginseng, kedi otu, havaciva otu, kaplanboğan, karahindiba

• Meyve (Fructus) Drogları : Yenibahar, anason, vanilya, haşhaş, rezene, karabiber, kuşburnu, kırmızı biber, kişniş, kimyon

• Rizom (Rhizoma) Drogları : Zerdeçal, cedvar, zencefil, centiyan, meyan kökü, çöven, eğir, havlıcan, kökboya

• Soğan (Bulbus)  ve Yumru (Tuber) Drogları : Zambak, ada soğanı, yılan yastığı, çiğdem, süsen, çuha, şakayık, devetabanı, sıklamen, göl soğanı, sarımsak, kardelen, salep, lale, orkide, nilüfer

• Tohum (Semen) Drogları : Susam, çemen, meryemana dikeni, çörekotu, mahlep, dereotu, kakule, hardal, kakao, haşhaş, kahve, hayıt

• Yaprak (Folium) Drogları : Zufa otu, adaçayı, zahter, aloe vera, tarhun, biberiye, sinameki, çay, sater, defne, oğul otu, fesleğen, mersin, funda, kekik, ginkgo