Kişniş Yetiştiriciliği ve Kullanım Alanları

Kişniş Yetiştiriciliği ve Kullanım Alanları

Kişniş, anavatanı Anadolu ve Kafkasya olan, Akdeniz ülkelerinde yaygın şekilde yetiştirilen,  Umbelliferae familyasından, değerli bir  uçucu yağ ve baharat bitkisidir.

Bilimsel İsmi : Coriandrum sativum

Kişniş yağı, dünyada en çok üretilen 15 uçucu yağ arasındadır. Yıllık üretim 700 tona yakındır. En çok yetiştiriciliği yapılan ülke ve bölgeler  :

  • Hindistan
  • Güney Avrupa ülkeleri
  • Kuzey Afrika ülkeleri
  • Kanada
  • Çin
  • Rusya
  • Japonya
  • Meksika
  • ABD
  • Pakistan’dır.

 

Kişniş

 

 

Kişniş Etken Maddeleri ve Kullanım Alanları

Bitkinin ekonomik anlamda kullanılan kısmı, meyvesidir (Fructus Coriandri). Kurutulan meyvelerden, su buharı distilasyonu yöntemiyle % 0.3 – 1.5 arasında uçucu yağ elde edilmektedir. Küçük tohumlu kişnişlerdeki yağ oranı, büyüklerden biraz daha yüksektir. Uçucu yağında en çok bulunan etken madde % 60 – 70 oranıyla linalool ‘dür. Bu madde, “koriandrol” olarak da isimlendirilir. Bitkinin uçucu yağında ayrıca alfa pinen, terpinen, kafur, geranil asetat ve geraniol bulunur.

Meyveler, karminatif özellikler taşımaktadır. Genellikle iştah açıcı, anti – paraziter, gaz giderici, yatıştırıcı ve idrar söktürücü olarak kullanılmaktadır. Halk hekimliğinde ve ev ilaçlarının yapımında sıkça kullanılan bir drogdur.

Meyveler, mineral maddelerce de oldukça zengindir. Meyvelerinde;

  • Azot (% 1.8 – 2.8)
  • Fosfor (% 1.1 – 1.5)
  • Potasyum (% 0.7 – 1.5)
  • Magnezyum (%0.2 – 0.7) ve
  • Kalsiyum (% 0.1 – 0.9) bulunur.

Bitkinin meyveleri ayrıca % 25  oranında sabit yağ içermektedir. Bu yağın yaklaşık olarak % 80’i petroselenik asittir.

 

Linalool
Linalool

 

Bitkisel Özellikleri

Tek yıllık ve otsu yapıda bir bitkidir. Zayıf bir kök yapısına sahiptir. Gövdesi, 20 – 60 cm arasında boylanır. Sapları dik, boyuna çizgili, boğumlu ve üstten dallanır.

Yapraklarının kenarları parçalı ve çoğunlukla 3 lobludur. Alttaki yapraklar saplı, orta yapraklar ise sapsızdır.

Çiçekleri, dalların ve dalcıkların uç kısmında, şemsiye şeklinde bir araya gelmişlerdir. Her bir çiçekte 5 taç yaprak,  5 çanak yaprak, 5 erkek organ ve 2 parçalı bir stigma bulunur. Açık pembe veya beyaz olan çiçekler, Haziran – Temmuz ayları boyunca açarlar.

Olgunlaşan meyveler açık sarı veya kahverengi olup 1.5 – 5 mm çapında ve küre biçimindedir. 1000 meyve ağırlığı 5 – 18 g arasında değişmektedir. Meyveler, diğer Umbelliferae türlerinin meyvelerinden farklı olarak 2 parçalı değil, tek parçalıdır. Meyvelerin ucunda koni benzeri bir çıkıntı bulunur ve bu çıkıntıların ucunda da iki yana uzanan sivri uçlar mevcuttur.

 

 

Coriandrum sativum
Coriandrum sativum

Kişniş Yetiştiriciliği

İklim ve Toprak İsteği

Dünyada oldukça geniş bir yayılış gösteren bitkinin, adaptasyon kabiliyeti çok iyidir. Yetiştirme sezonu boyunca, nispeten serin ve yağışlı, fakat don olaylarının görülmediği bir iklim isteği bulunmaktadır. Bilhassa çiçeklenme döneminde, normalin üstündeki ve altındaki sıcaklıklara karşı çok duyarlıdır. Bu dönemde yaşanan ekstrem sıcaklıklar, tozlaşma ve döllenmeyi etkiler. Bunun sonucunda kısırlıklar meydana gelebilir ve tohum verimi düşer. Çiçeklenme döneminde yaşanacak sert rüzgarlardan da olumsuz etkilenir. Bitki için ideal çimlenme, çıkış ve büyüme sıcaklığı, 20 – 25 °C aralığıdır.

Kireç bakımından zengin, nötr ya da alkali yapıdaki, hafif yapılı toprakları sever. Ülkemizde en fazla İç Ege, Batı Akdeniz, Orta Anadolu, Göller Bölgesi, Mardin, Erzurum ve Gaziantep illerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır.

 

Ekim

Bitkinin en yaygın üretim materyali, tohumlarıdır. Tohumlukta safiyetin minimum % 98, çimlenme kabiliyetinin de minimum % 75 olması istenir. Ekim zamanı, kışın sert ve uzun sürdüğü bölgelerde, ilkbaharda, Mart – Nisan aylarıdır. Kış aylarının ılıman seyrettiği ve kısa sürdüğü bölgelerimizde ise sonbaharda, Ekim – Kasım aylarında ekim yapılmaktadır.

Ekim işlemi mibzerle, 1.5 – 2.5 kg/da tohumluk kullanılarak yapılır. İdeal ekim derinliği, 1.5 – 2.5 cm aralığıdır. Ekimde sıra arası mesafe 20 – 40 cm, sıra üzeri mesafe ise 10 – 15 cm olmalıdır. İyi bir çıkış sağlamak için, ekimden sonra toprak, merdane kullanılarak iyice sıkıştırılmalıdır.

 

Kişniş Fidesi

 

Gübreleme – Sulama – Bakım

Fide döneminde kişnişin büyümesi oldukça yavaş olduğu için, başlangıçta yabancı otlarla mücadelesi çok zayıftır. Bu yüzden, ekimi yapılan topraklar, yabancı otlardan iyice temizlenmiş olmalıdır. Yabancı ot mücadelesinde herbisitlerin kullanımının yanında çapalama gibi mekanik mücadele yöntemleri de kullanılır.  Yaprak biti gibi önemli zararlılarla da mücadele yapılmalıdır.

Gübre uygulamadan önce mutlaka toprak tahlili yaptırılmalı, sonuçlara göre gübrelemeye ve dozuna karar verilmelidir. Normalde kişniş için kullanılan gübreler ve dozları, tahıllara benzemektedir. Ekimle beraber toprağa 4 – 8 kg azot (N) verilir. İhtiyacından fazla azotlu gübre kullanılması durumunda, bitkilerde yatmalar görülür. Fosfor ve potasyum içerikli gübreler, bitkinin kuraklığa karşı dayanıklılığını artırır, tohum kalitesini yükseltir.

Çiçeklenme dönemine kadar su ihtiyacı fazla olduğundan, gerekmesi halinde sulama yapılmalıdır. Çiçeklenme sonrasında ise güneşli ve kuru havalar ister.

 

Kişniş Hasadı ve Harman

Bitki, ekimden itibaren, en geç 2 içinde çiçeklenir ve 90 – 120 gün içinde olgunlaşır. Hasat zamanı, genellikle yaz mevsiminin ortasına gelir. Uzun bir olgunlaşma seyri olan kişnişin, hasadı geciktirilirse verim kaybı yaşanır. Bu yüzden, meyve kümelerinde bulunan orta meyvelerin yarısı sarardığında ve saplar sararıp kahverengileştiğinde hasat edilmelidir.

Hasadın sabah saatlerinde yapılması, meyve dökümünü azaltır. Hasat öğle vaktine kadar bitirilmelidir. Yolarak hasat edilen bitkiler demet haline getirilir ve kurutulduktan sonra da harman edilir. Eğer bitkiler yüksek boylanmışsa, biçerdöverle de hasat mümkündür. Fakat aşırı meyve dökümüne karşı çok dikkatli davranılmalıdır.

 

Meyve Verimi ve Uçucu Yağ Oranı

Verim;

  • Yetiştiricilikte kullanılan çeşide,
  • Tohumluğun kalitesine,
  • Sulama şartlarına,
  • Gübrelemeye,
  • Yabancı ot mücadelesine ve
  • Hasat – harman işlemlerine göre değişiklik gösterir.

Ortalama verim, dekara 50 – 200 kg arasında değişmektedir. 1. kalitede meyvelerde;

  • Su oranı en çok % 12,
  • Uçucu yağ oranı en düşük % 0.6
  • Kırık tane oranı, ağırlıkça en çok % 2 ve
  • Yabancı maddeler ağırlıkça en fazla % 1.5 olmalıdır.

 

Kisnis-Yetistiriciligi

 

 

Sosyal Medyada Paylaşın:

BİRDE BUNLARA BAKIN

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

Maltepe Escort alanya Escort atasehir Escort istanbul escort manavgat Escort