Yem şalgamı, hayvan şalgamı olarak da adlandırılan, hem yaprakları hem de yumrusu değerlendirilen,  tek veya iki yıllık bir yem bitkisidir. Ülkemizde özellikle Ege Bölgesi’nde yetiştirilmektedir. Kış döneminde, buğday – pamuk veya pamuk – pamuk ekimi yapılan yerlerde, boş dönemde tercih edilen bir yem bitkisidir. İç Anadolu’da, sulanabilen arazilerde, arpa hasadı sonrası 2. ürün olarak yetiştirilmesi mümkündür.

Bilimsel İsmi : Brassica rapa

Hayvan Beslemede Yem Şalgamı

Besi ve süt sığırları tarafından sevilerek tüketilen bir yem bitkisidir. Bitkinin yumruları % 10 – 15 oranında ham protein ve az miktarda da şeker içerir. Yapraklarındaki ham protein oranı % 15 – 20 aralığındadır.

Yem şalgamının, hedeflenen üretim şekline göre ot tipi ve kök – gövde tipi olmak üzere 2 çeşidinin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kök – gövde tipi hayvan şalgamı, hem süt hem de besi sığırları tarafından iştahla tüketilir. Hayvanlara yedirilirken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, hasadının günlük olarak yapılmasıdır. Hasat sonrası yumrularında bulunan toprak kalıntıları iyice temizlenmeli ve hayvanlara taze olarak verilmelidir. Süt işletmelerinde sağım sonrası, hayvan başına günlük maksimum 40 kg yem şalgamı verilebilir.

Ot tipi hayvan şalgamı, taze olarak hayvanlara verilebildiği gibi silajı yapılarak da değerlendirilebilir. Silajı yapılacaksa yeterince soldurulup diğer bitkilerle beraber silolanır. Su oranı oldukça yüksek bir yem bitkisi olduğu için silajı yapılırken 1 ton şalgam yaprağı içerisine 40 – 50 kg kadar tahıl kırması katılması tavsiye edilir. Eğer silaj yapımı esnasında içine buğday – sap samanı da eklenirse, yemin kaliteli suyunun kaybolması da önlenir.

İklim İsteği

Serin ve ılıman iklimleri tercih eden yem şalgamı, -5 °C ‘nin altına düşen sıcaklıklarda zarar görmektedir. Sıcaklığın aşırı yükselmesi de istenmeyen bir durum olup liflenme, tohuma kalkmada artış, odunlaşma ve koflaşma benzeri olumsuzluklar meydana gelir. Öte yandan yüksek sıcaklıklar, beraberinde su yetersizliği  de yaşanırsa, yumrularda küçülmeye neden olur.

Toprak İsteği

Bitki, tınlı – kumlu, derin, organik madde yönünden zengin ve süzek toprakları tercih eder. 7.5 ‘in altında pH derecesine sahip topraklarda daha yüksek verime ulaşır.

Yem Şalgamı Ekimi

Hayvan şalgamı, ana ürün olarak yetiştirilecekse ilkbaharda ya da buğday hasadını takiben 2. ürün olarak ekilebilir. Ege ve Akdeniz bölgelerimizde Ağustos ile Kasım ayının başları arasında ekim yapılır. Ekim zamanı Doğu Anadolu Bölgesi’nde 15 – 31 Temmuz, İç Anadolu’da ise 15 Temmuz – 15 Ağustos arasıdır.

Ekim, serpme veya sıraya ekim şeklinde yapılabilir. Oldukça küçük tohumlara sahip olduğu için, iyi hazırlanan bir tohum yatağı ister. Toprak iyi sürülmeli, sonrasında ufalanıp sıkıştırılmalı ve tesviyesi yapılmalıdır. Hazırlanan tohum yatağına göre dekara 300 – 350 g kadar tohum atılır. Ekim sıklığı, metrekare başına 25 – 40 bitki gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Sıraya yapılan ekimlerde sıra üzeri mesafe 15 – 25 cm, sıra arası da 20 – 35 cm olmalıdır. Tohumların ekim derinliği en çok  1.5 – 2 cm olmalıdır. Ekimden sonra sürgü (tapan) çekilirse toprak neminin kaybolmaması için önemlidir.

Gübreleme

Gübreleme yapmadan önce mutlaka toprak analizi yaptırılmalıdır. Toprak analizi sonuçlarına göre, gerekli bitki besin elementlerinin, araziye verilmesi gerekir. Ekim öncesi dekara 4 – 5 ton kadar  iyice yanmış çiftlik gübresi veya 10 kg / da azot, taban gübresi olarak verilebilir.

Sulama

Yem şalgamı yetiştiriciliğinde sulama, son derece önemlidir. Zamanında ve yeterli sulama yapılmadığı taktirde verim düşer.

Bitkinin tohumları, ekimden ortalama 5 – 6 gün sonra çimlenmeye başlar. Çimlenme, bitki çıkışı ve fide dönemlerinde toprak neminin  korunması önemlidir. Ekim sonrası 2 – 3 hafta boyunca az az fakat sık sık sulama yapılmalıdır. Bitki gelişiminden sonra sulama sayısı, toprak yapısı ve buharlaşmaya bağlı olarak yapılır. Ortalama her sulamada su miktarı 30 ton/dekar veya 30 mm/dekar`dır.

Bakım 

Bitkilerin boyu 3 – 7 cm’ye ulaştığında, yabancı ot mücadelesi için çapa yapılmalıdır. Eğer tohumlar serpme olarak  ekildiyse,  metrekare başına 25 – 40 adet bitki olacak şekilde seyreltme işlemi uygulanır.

Yem Şalgamı Hasadı

Hasat, ekimden 2.5 – 3 ay sonra başlar. Silajlık ekimlerde en ideal hasat zamanı, bitkinin tam çiçeklenme dönemidir. Kıyı bölgelerinde, sonbahar ekimi yapılan arazilerde 4 – 6 ton/dekar verim alınır. Yeşil ot verimi, dekar başına 10 – 10.5 tona kadar çıkabilir.