Karnabahar, Turpgiller (Brassicaceae) familyasından, anavatanı Doğu Akdeniz ülkeleri olan. çiçek ve çiçek tablası yenen bir sebzedir. 2 yıllık, otsu bir bitkidir. Dünya karnabahar üretiminin yaklaşık % 70’i, Çin ve Hindistan’da yapılmaktadır.

Ülkemizde, yetiştirme dönemine göre, güzlük turfanda karnabahar, kışlık karnabahar ve mart karnabahar olarak üç çeşidi yetiştirilmektedir. En çok karnabahar yetiştirilen bölgelerimiz Akdeniz, Marmara ve Ege Bölgelerimizdir. İller bazında sıralama  İzmir, Bursa, Antalya ve Mersin şeklindedir.

 

Bilimsel İsmi : Brassica oleracea var. botrytis

 

Morfolojik (Görünüm) Özellikleri

Lahana, şalgam, brüksel lahanası ve brokoli ile aynı familyada yer almaktadır. Karnabahar ve brokoliyi birbirinden ayıran temel farklılık; her iki sebzenin de yenen kısmı olan olgunlaşmamış çiçek taslaklarının, brokolide grimsi, mavimsi yeşil olmasına karşın karnabaharda beyazdır. Karnabaharın yaprakları lahana yapraklarına göre daha uzun ve sivridir. Bitkinin yenen bölümü olan taç kısmı bahar diye tabir edilmektedir. Bu kısmın rengi ve büyüklüğü çeşitten çeşide farklılık göstermektedir. Taç kısmı genellikle beyaz ve sarımsı renktedir.

İklim İstekleri

Kışlık sebzeler grubunda yer alan karnabahar bitkisi için sıcaklık oldukça önemli bir faktördür. Bunun yanında ikincil olarak ise nem ve ışık yer almaktadır. Bitkinin taç kısmının oluşturabilmesi için bir dönemimde soğuğa ihtiyacı olur. Bitki -10 °C’ye kadar dayanabilmektedir. Hasat için yeterli büyüklüğe ulaşan karnabahar 0 °C’nin altındaki sıcaklıklardan hoşlanmaz. Bitkinin taç oluşum döneminde en sevdiği sıcaklık aralığı 15 – 20 °C’dir. Sıcaklığın düşmesi taç yüzeyinin havlı bir yapıya sahip olmasına neden olur. Bu durum pazar kalitesi açısından istenmeyen bir durumdur.

 

Toprak İsteği

Karnabahar bitkisi toprak isteği açısından kaprisli bir bitki değildir. Her çeşit toprakta yetişebilen bitki organik maddece zengin topraklardan hoşlanır. Toprağın asitli yapıda olması bitkinin gelişimini olumsuz etkiler. Yetiştiriciliğin yapılacağı toprak ağır bünyeli bir yapıya sahipse ve alan çok yağış alıyorsa toprak drenajı iyi yapılmalıdır. Aksi halde biriken su bitkinin köklerinin hastalanmasına neden olur.

Karnabahar yetiştiriciliği yapılacak olan toprağın hazırlığı ekimden çok daha önce yapılmalıdır. Sonbaharda derin sürümü yapılan toprak ilkbaharda tekrar sürülür. Ardından diskaro ve tırmık ile toprak dikime hazır hale getirilmelidir.

 

 

Karnabahar Yetiştiriciliği

Fide Yetiştiriciliği

Karnabahar toprağa fide olarak dikilir. Bunun için önce fideliklerde tohumdan  fide yetiştirilir. Bu işlemde tohumlar uygun sıcaklık ve nem koşullarında fide yastıklarına ekilir. Ekim zamanı, bölge, çeşit ve istenen hasat zamanına göre farklılık göstermektedir. Ülkemizde ekim genellikle yaz aylarında yapılmaktadır. Tohum ekimi, sıraya veya serpme olarak yapılabilir. Sıra ekimleri karnabahar yetiştiriciliği için en uygun olan ekim çeşididir. Tohumlar optimum şartlarda ortalama 7 – 14 gün içerisinde çimlenirler. Bitki toprak yüzeyine çıktıktan sonra sıra üzeri mesafe 3 – 5 cm olacak şekilde seyreltme yapılır. Yetiştiriciliğin kaliteli olabilmesi için fidelerin de kaliteli yetiştirilmesi gerekmektedir. Fide yetiştirilirken yaşanan ani hava değişimleri bitkinin taç kısımlarının kalitesini olumsuz etkiler.

 

Dikim

Dikim için seçilen fideler 7 – 8 yaprağa sahip sağlıklı fideler olmalıdır. Kaliteli fide kullanılmazsa alınan ürünler de bir o kadar kalitesiz olur. Fideliğe ekimi yapılan tohumlar ortalama 5 – 7 hafta sonra tarlaya dikime uygun boyuta ulaşırlar. Fideler fidelikten sökülürken köklerinin zarar görmemesine dikkat edilmeli ve sökülen fideler bekletilmeden tarlaya dikilmelidir. Dikilen fidelerin kök kısmında toprak olması fidenin tutma olasılığını arttırmaktadır.

Tarla dikim öncesi 1 – 2 kez sürülerek hazırlanır. En ideal yetiştirme şekli masuralar üzerinde yapılan yetiştiriciliktir. Açılacak masuraların genişliği, çeşide ve dikim sırasına göre değişiklik gösterir. Dikimde sıra arası mesafe 50 – 80 cm, sıra üzeri mesafe ise 30 – 50 cm olarak ayarlanır.

Fide dikimi elle yapılabileceği gibi fide dikim makineleri de dikim kullanılabilir. Dikim sonrası can suyu mutlaka verilmeli ve birkaç gün sonra salma sulama yapılmalıdır.

 

 

Sulama, Çapalama ve Bakım

Karnabahar bitkisi suyu çok seven bir bitkidir. Bu nedenle düzenli aralıklarla sulama yapılması gerekmektedir. Bitkiler dikimden 1 – 3 hafta sonra çapalanmalı ve ilk çapadan 1 ay kadar sonra da 2. çapalama yapılmalıdır. Gerek görülürse 3. bir çapalama daha yapılabilir. Bitkinin taç kısmı güneş ışığında sararır. Pazar kalitesini düşüren bu olayı engellemek için iç yapraklar kırılarak taçların üzeri kapatılmalıdır. Taç kısmı kapalı karnabahar çeşitleri de bulunmaktadır. Kaliteli yetiştiricilik için bu çeşitler de tercih edilebilir.

Gübreleme

Verimli bir yetiştiricilik yapılmak isteniyorsa, toprağın analizi yapılmalı, toprağın karnabahar yetiştiriciliği için ihtiyaç duyduğu besin maddeleri hesaplanarak gübrelenmesi gerekmektedir. Gübrenin çeşidi, atılma dönemini de etkiler. Yanmış ahır gübresi ve fosforlu gübrenin tamamı, potasyumlu ve azotlu gübrenin yarısı son toprak hazırlığında toprağa uygulanmalıdır. Potasyumlu gübrenin diğer yarısı ise, taç oluşumundan önce atılır. Azotlu gübrenin kalan kısmının yarısı bitki toprağa dikildikten 20 – 25 gün sonra, diğer yarısı ise taç oluşumundan önce toprağa atılmalıdır.

 

Karnabahar Hasadı, Verim Ve Depolama

Erkenci çeşitler dikildikten 70 – 90 gün, geççi çeşitler ise 100 – 120 gün sonra hasat olgunluğuna ulaşırlar. Hasat, taçlar yeterli boyuta ulaştığında, gevşek bir yapı kazanmadan hasat edilmelidir. İklim ve çeşitlere bağlı olarak değişmekle birlikte hasat ortalama 1 – 4 hafta sürmektedir.

Hasatta gövde ile tacın birleştiği yerler kesilir. Taçlar çok çabuk kararabilir ve deforme olabilir. Bundan dolayı taçlar kasalara yerleştirilirken dikkatli olunmalı ve tek sıra halinde dizilmelidir.

Hasadı yapılan karnabaharlar,  0.5 – 1 °C sıcaklıkta ve % 80 oransal nemde 6 – 8 hafta boyunca depolanabilir.

Karnabaharın verimi adet olarak hesaplanmaktadır. Normal koşullarda 1 dekar alandan ortalama 1800 – 2000 baş karnabahar hasat edilir. Erkenci çeşitlerde başlar daha küçükken (600 – 700 gram) geççi çeşitlerde bir baş 5 – 6 kg ağırlığa ulaşabilir.

 

 

Karnabahar Hastalık Ve Zararlıları İle Mücadele

Özellikle fide yetiştiriciliği döneminde yabancı ot mücadelesine önem verilmelidir. Hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı çeşitler kullanılmalı, tarlada bitki artığı  bırakılmamalı ve ekim nöbetine önem verilmelidir.

Karnabahar Yetiştiriciliğinde Görülen Hastalıklar Ve Etmenleri

• Lahana Mildiyösü / Prenospora brassicae
• Alternaria Yaprak Lekesi / (Alternaria brassicae, A. brassicicola, A. raphani)
• Lahana Kök Uru / Plasmodiophora Brassicae
• Lahana Siyah Damar Çürüklüğü / Xanthomonas campestris pv. campestris
• Bakteriyel Yaprak Lekesi / Pseudomonas syringae pv. maculicola
• Fusarium Solgunluğu / Fusarium oxysporium

 

Karnabahar Yetiştiriciliğinde Görülen Zararlılar

• Lahana Kelebekleri / Pieris brassicae, Pieris rapae, Pieris) napi
• Lahana Göbekkurdu / Hellula undalis
• Lahana Gal Böceği / Ceutorrhynchus pleurostigma
• Lahana Kokulu Böceği / Eurydema ornatum
• Lahana Sineği / Delia brassicae
• Lahana Yaprakgüvesi / Plutella xylostella
• Lahana Güvesi / Mamestra brassicae
• Yaprak bitleri / Afitler

 

DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı  pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş,  Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,

• Tavsiye edilen zamanda 
• Tavsiye edilen şekilde 
• Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.

 

Karnabaharın Faydaları

• Antioksidan içeriği zengindir. Bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi vardır.
• İyi bir lif kaynağıdır. Sindirimi düzenler, hazmı kolaylaştırır, doygunluk hissi verir ve kabızlığı önler.
• Vitamin C ve folik asitçe zengindir. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Gebe ve emziren kadınların tüketmesi tavsiye edilir.
• Stresi önler, sinir sisteminin onarılmasında etkilidir.
• Alzheimer hastalığının etkilerini azaltıcı etkisi vardır.
• Kansızlığa iyi gelir.
• Anti kanserojen etkisi bilinmektedir.
• Zararlı toksinlerin atılmasını kolaylaştırır.
• Karnabahar suyu uykusuzluğa iyi gelir.
• Vitamin K açısından zengindir.
• Cilt sağlığının korunmasına yardımcı olur.
• Rahatlatıcı etkisi vardır, adet sancılarını giderir.

 

 

 

 

Karnabaharın (Pişmiş) Besin Değerleri (100 g için)

Besin Değeri	İçeriği	Günlük Değer %
Kalori	23 kcal	% 1.1
Karbonhidrat	4.1 g	% 1.4
Lif	2.3 g	% 9.2
Protein	1.8 g	% 3.7
Yağ	0.5 g	% 0.7
Kolesterol	0.0 mg	% 0.0
Vitamin A	12 IU	% 0.2
Vitamin C	44.3 mg	% 73.8
Potasyum	142 mg	% 4.1
Kalsiyum	16 mg	% 1.6
Demir	0.3 mg	% 1.8