Dış mekan süs bitkileri, boyları 5 cm ile onlarca metre arasında değişen, farklı özellikler taşıyan birçok tür ve çeşitten oluşmaktadır. Bu bitkiler, çeşitli kriterlere göre kendi aralarında gruplandırılmaktadır. Daha çok dış mekanların peyzaj uygulamalarında kullanılan tür ve çeşitleri içeren süs bitkileridir.
Hem bitkilerin tür ve çeşidine hem de yetiştiği bölgelere göre iklim ve toprak istekleri büyük farklılıklar gösterir. Ülkemizde yetişen süs bitkilerinin özellikle de ağaçların doğal dağılımı genellikle 5 farklı bölgeye ayrılarak incelenmektedir.
Bitkiler 3 farklı yöntemle üretilebilir. Bu yöntemler; tohumla üretim, sporla üretim ve vejetatif (bitki parçalarıyla) üretimdir. Aşağıda bu üretim yöntemlerinin ayrıntılarını bulabilirsiniz.
Bu yöntem sayesinde fazla miktarda, ucuz ve kolay üretim yapmak mümkündür. Ancak dış mekan süs bitkilerinden ağaç veya çalı türlerinin bazıları tohumla üretilemez ya da çok zor üretilir. Bu nedenle ilk olarak hangi bitkilerin tohumla üretilebileceğini bilmek önemlidir. Daha sonra tohumlar en uygun yöntemle ekilmelidir. Ekim sonrasında da doğru işlemlerin yapılması önemlidir.
Ekilecek tohumlarda dormansi varsa, uygun yöntemlerle dormansi kırılmalıdır. Gerekli durumlarda katlama işlemi uygulanmalıdır.
Tohumlar kasalara, tavalara veya yastıklara ekilebilir. Ekimde kullanılacak torf her yıl değiştirilmelidir. Eğer eski torf kullanılacaksa mutlaka dezenfeksiyon yapılmalıdır. Tohumlar kasalara veya tavalara ekilecekse drenajı sağlamak için alt kısma çakıl taşı konmalıdır. Daha sonra serilen bir elek teli üzerine torf ilave edilir. Son olarak tohumlar homojen bir biçimde torfa ekilirler.
Eğrelti otları gibi çiçeksiz bitkiler, sporla üretilmektedir. Sporlar genellikle yaprakların alt yüzlerinde meydana gelirler. Nadiren de yaprak kenarları boyunca oluşturlar. Sporlar bir spor kesesi içinde oluşurlar, uygun bir ortam bulunca da çimlenip gelişirler.
Süs bitkilerinin üretiminde en sık kullanılan yöntemdir. Kök ve sürgün oluşturabilen bitki kısımlarıyla yapılan üretimdir. Bu iş için kullanılan kısımlar genellikle kökler, kollar, genç sürgünler ve yapraklardır. En çok kullanılan vejetatif üretim yöntemleri şunlardır :
Genellikle yaz kış yeşil bitkilerdir. Yoğun olarak çevre düzenlemelerinde ve peyzajda kullanılırlar. Özellikle odunları, kereste ve mobilya alanında çok kıymetlidir. Bazı türlerinin meyveleri ilaç, gıda ve kozmetik sanayisinde kullanılmaktadır. Belli başlı iğne yapraklı ağaçlar ve bilimsel isimleri şunlardır :
Genellikle parkların, bahçelerin ve karayollarının peyzajında kullanılan ağaçlardır. Bu ağaçlar özellikle formları, yaprak ve meyvelerinin renkleri sayesinde görsel bir şölen sunarlar. Başlıca yaprak döken süs ağaçları şunlardır :
Bu bitkiler, boy, gövde, dal, yaprak, meyve ve tohum özellikleri açısından çok farklı tür ve çeşitlerden oluşmaktadır. Aralarında yaprak döken ve dökmeyen türler mevcuttur. Bunlardan bazıları dikenli, bazıları dikensizdir. Özellikle peyzaj ve çevre düzenlemesinde sıkça kullanılan ağaç ve çalılar şunlardır :
Genellikle yüksek boylu çitlerin ya da bitki duvarlarının oluşturulmasında kullanılan bitkilerdir. Bu bitkilerin bazıları mutlaka budama isterken bir kısmı budama gerektirmez. Bu nedenle, budanma ihtiyaçlarına göre 2 farklı grupta incelenirler.
Özellikle ağaç, duvar ya da kameriyelere tutaçlarıyla sarılan, tek veya çok yıllık bitkilerdir. Bir kısmı otsu yapıdayken bir kısmı odunsu yapıdadır. Bundan dolayı pek çok farklı türe sahiptirler. Çevre düzenlemelerinde tamamlayıcı bitki olarak kullanıldıkları gibi istenmeyen görüntüleri kapatmak için kullanımları da yaygındır. En önemli örnekleri şunlardır :
Genellikle tohumdan üretilirler ancak çelikle üretilen türleri de mevcuttur. En sık yetiştirilen tek yıllık çiçekler şunlardır :
Genellikle soğanlı ya da yumrulu bitkilerdir. Bu bitkilerin kökleri kış aylarında, toprak altında canlılıklarını korurlar. Sonrasında havaların ısınmasıyla beraber tekrar sürerler. Başlıca çok yıllık çiçekler aşağıdadır :
Belli bir standart gözetilmeksizin, farklı özellikteki bitkilerin taş ve kayaların arasına ekilmesiyle oluşturulan bahçelere “kaya bahçeleri” adı verilmektedir. Genellikle kaya bahçesi oluşturmada kullanılan bitkiler şunlardır :
Havuzlarda ve yapay göletlerde peyzaj amacıyla kullanılan bitkilerdir. Buna ek olarak ortamdaki bazı atık maddelerin temizlenmesini de sağlarlar. Bir diğer özellikleri de suyun altında, üstünde ya da kenarında yetiştirilebilen türleri içermeleridir. Bir kısmı soğuk iklimlere bir kısmı da soğuk iklimlere adapte olmuştur. Sıklıkla kullanılan su bitkileri şunlardır :