Papaya, Papayagiller ( Caricaceae ) familyasından, tropikal ve subtropikal iklim kuşaklarında yer alan bir çok ülkede yetiştirilen bir meyvedir. Anavatanı tam olarak bilinmemekle beraber Amerika kıtası veya Güneydoğu Asya olduğu düşünülmektedir.
Papayayı en fazla üreten ülke Hindistan’dır. Brezilya, Meksika, Endonezya, Dominik Cumhuriyeti ve Nijerya bu ülkeyi takip etmektedir. Etiyopya, Peru, Çin, Venezüella, Kongo, Peru, Kolombiya ve Tayland’ta da yetiştiriciliği gitgide artmaktadır. Ülkemizde, Muğla ve Antalya’da üretimi yapılmaktadır.
Bilimsel İsmi : Carica papaya
Papayalar 1. yıl 1.8 – 3 metre, daha sonra da 6 – 9 metre yüksekliğe ulaşabilir.
Yaprak ayası 5 – 9 segmentlidir. Yaprakların ömrü 4 – 6 ay arasında değişir.
Çiçekleri 5 petalli, etli, mumlu ve hafif kokuludur. Bitkilerin bazıları dişi ve erselik çiçek oluştururken bazıları sadece erkek çiçek meydana getirir.
Meyvelerin uzunluğu, çeşit özelliğine göre 7 – 30 cm, ağırlığı ise 250 – 3000 gram arasında değişir. Papayanın meyveleri başta yeşil renkliyken, çeşit özelliğine göre olgunlaştıkça sarı, portakal ya da kırmızıya döner. Meyveler suludur, kavuna benzer bir aroması vardır. Meyveler ince kabuklu olmalarına rağmen taşıma ve depolamaya uygundur.
Yetersiz tozlanma sonucu meyve verimi, şekli ve kalitesi değişeceğinden, ticari işletmelerde elle tozlama tavsiye edilir. Kendine tozlama içinse çift eşeyli çiçeklere birkaç gün kese bağlanır.
Papayanın tropik ve subtropik çeşitleri vardır. Dona karşı son derece hassas bir bitkidir. Sıfırın altında seyreden sıcaklıklarda kısa sürede ölür. Optimum yetişme sıcaklığı 25 – 30 °C aralığıdır. İhtiyaç duyduğu yıllık yağış miktarı 1200 – 1500 mm’dir. Güneşi sever, hakim rüzgarlardan korunmalıdır.
Organik madde miktarı yüksek, derin ve hafif yapılı, kireçli ve drenajı iyi toprakları sever. İdeal pH aralığı 5.5 – 6.7 olan hafif asidik toprakları tercih eder.
En sık kullanılan çoğaltma yöntemi tohumdan yapılan çoğaltmadır. Ekilen çekirdekler, 3 – 5 hafta sonra sürer ve 2 ay sonra 15 – 20 cm’ye ulaşarak, ekime hazır fidanlar haline gelirler.
Bahçe tesis edilirken 10 dişi ağaca 1 erkek ağaç olacak şekilde dikim yapılmalıdır.
Dikim uzunluğuna gelen fidanlar, önceden açılan 45 – 50 cm derinliğindeki çukurlara, 2.5 x 3 m aralıklarla dikilir. Fidanın hemen yanına bir sırık çakılır.
Dikimden 5 ay kadar sonra çiçeklenme olur. Şubat – Mart aylarında dikim yapılan bahçelerden, Ekim – Kasım aylarında ilk meyveler alınabilir. Nispeten serin bölgelerde dikimler Haziran – Temmuz aylarında yapılır ve bir sonraki yıl Nisan – Mayıs aylarında ilk verim alınır.
Yeni dikilen fidanların düzenli olarak sulanması gerekir. Yetişkin bitkilerde, düzenli yağış görülen ve yıllık 1200 – 1500 mm yağış alan bölgelerde sulama yapmaya gerek yoktur. Sadece kurak geçen dönemlerde sulama yapmak yeterli olur. Verim döneminde ise haftalık sulamalar, verimi artırır. Aşırı sulama çiçek ve meyve dökümlerine yol açabilir.
Gübrelemeye karar vermeden önce mutlaka gerekli toprak ve yaprak analizleri yaptırılmalı ve analiz sonuçlarına göre bir gübreleme programı hazırlanmalıdır.
Bitki köklerinin zarar görmemesine dikkat edilerek, mekanik yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş, Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,
Besin Değeri |
İçeriği |
Günlük Değer % |
Kalori |
43 kcal |
% 2.1 |
Karbonhidrat |
10.8 g |
% 3.6 |
Lif |
1.7 g |
% 6.8 |
Protein |
0.5 g |
% 0.9 |
Yağ |
0.3 g |
% 0.4 |
Kolesterol |
0.0 mg |
% 0.0 |
Vitamin A |
950 IU |
% 19 |
Vitamin C |
60.9 mg |
% 101.5 |
Potasyum |
182 mg |
% 5.2 |
Kalsiyum |
20 mg |
% 2.0 |
Demir |
0.3 mg |
% 1.4 |