Stevia / Şeker Otu Yetiştiriciliği ve Faydaları

Stevia / Şeker Otu Yetiştiriciliği ve Faydaları

Stevia (Şeker otu), Papatyagiller (Asteraceae) familyasından, Güney Amerika kökenli, subtropik bir tıbbi ve aromatik bitkidir. Anavatanının Brezilya ve Paraguay olduğu düşünülmektedir. Keşfi oldukça yenidir. Bitkiyi 1887 yılında Güney Amerikalı bir doğa bilimci olan Antonio Bertoni keşfetmiştir. Güney Amerika’da 200, Kuzey Amerika kıtasında ise 80’den fazla tespit edilmiş türü vardır.

Günümüzde en çok üretim yapan ülkelerin başında Paraguay ve Brezilya gelirken bu ülkeleri Japonya ve Çin izlemektedir. Ülkemizde yetiştiriciliği için en uygun bölgeler Akdeniz, Ege ve Marmara bölgeleridir. Karadeniz Bölgesi’nin asidik olmayan topraklarında da yetiştirilebilir. Şeker otu, 2004 yılından beri Tarım ve Orman Bakanlığının pozitif bitkiler listesinde bulunmaktadır. Bakanlığın Bitki Listesi için BURAYA tıklayabilirsiniz.

Bilimsel İsmi : Stevia rebaudiana

 

stevia rebaudiana

 

Stevia Bitkisinin Etken Maddeleri

Şeker otunun başlıca etken maddeleri Stevya ekstresinin steviosid, rebaudiosid-A ve stevioldür. Bitkinin kurutulan yaprakları, normal şekerden 10 – 15 kat daha tatlıdır. İşlenip toz haline getirilen stevia, normal şekerden 200 – 300 kat daha tatlıdır.

 

steviol

 

Şeker Otunun İklim İsteği

Bitki, soğuk iklimlerden hoşlanmaz. Subtropik ve yüksek nemli iklimler yetiştiriciliği için idealdir. Optimum yetişme sıcaklığı 20 °C’dir. 10 – 13 °C’nin altındaki sıcaklıklarda yetiştiriciliği güçtür. Yetişmiş bitkiler güneş ışığından fazla etkilenmez. Fakat fide aşamasındaki şeker otları henüz zayıf bir kök ve gövdeye sahip oldukları için, gölgelik bir ortam isterler. Bu yüzden fide döneminde üzerlerine tülden gölgelik yapılması faydalı olur. Fideler büyümeye başlayınca, güneşli havalar,  fotosentezin  ve şeker oranının artmasına katkı sağlar. Bitkinin tatlanmasında güneş ışığı ve sıcaklık çok önemli rol oynamaktadır.

Yetiştiricilik süresince 45 °C’nin üzerindeki ve 5 °C’nin altındaki sıcaklıklar bitkiye zarar verir.

Şeker Otunun Toprak İsteği

Stevia bitkisinin toprak koşullarına karşı hassasiyeti fazladır. Asidik toprakları sevmez, bazik toprakları tercih eder. Taban suyu yüksek, drenajı iyi olmayan, ağır karakterli topraklardan hoşlanmaz. Kireçli, kumlu – tınlı, havalandırması iyi olan topraklar, bitkinin gelişmesi için idealdir.

 

Stevia Yetiştiriciliği

 

Stevia Fidesi Üretimi 

Şeker otunun tohumları son derece küçük oldukları için direk tarlaya ekilmezler. Tarlaya, önceden üretilen fideler dikilir. Fide üretimi 2 farklı şekilde yapılır.

  • Tohumdan fide üretimi
  • Çelikten fide üretimi

Tohumdan Fide Üretimi

En sık kullanılan yöntemdir. Ancak tohumdan fide üretimi, oldukça sabır isteyen, zor bir süreçtir. Çünkü stevia tohumları çok küçüktür ve olumsuz koşullara karşı hassasiyetleri fazladır. Normal şartlarda tohumların çimlenme oranı oldukça düşüktür ( % 30 – % 40 ). Bu nedenle fide üretimi yapan merkezlerde dahi, otomatik tohumlama makineleri kullanılarak fide üretimi yapılamamaktadır.

Fide üretimi örtü altında yapılır. Tohumlar,  torf ve perlit karışımıyla doldurulmuş viyollere, elle tek tek ekilir. Ekim derinliği 2 – 3 mm olmalıdır.

Çimlenme için optimum ortam sıcaklıklığı 25 °C’dir. Havadaki nispi nemin de % 90 – 95 olması istenir. Sulamada dikkatli davranılmalıdır. Çünkü fazla nem tohumların çürümesine yol açar. 4 – 7 gün sonra tohumlar çimlenmeye başlayınca, ortam nemi % 50 – 60 arasına düşürülür. Hava sıcaklığı da gündüzleri 24 – 28 °C, gece 13 – 14 °C olacak şekilde ayarlanır.

Tohumlar ekildikten 1 – 2 ay kadar  sonra  3 – 5 cm kadar uzarlar. Tarlaya dikime hazır olmaları için uzunluklarının 8 – 10 cm olması gerekir. Bu aşamaya gelmeleri, tohum ekiminden 65 – 70 gün sonrayı bulur.

 

Stevia Fidesi
Tohumdan fide üretimi

Çelikten Fide Üretimi

Bu yöntemle fide üretmek için;

  • Şeker otunun üzerinde  iyi gelişen yan dallar kesilir.
  • Köklenmeleri için uygun bir malzemeye batırılır. Viyollerde  kullanılan torf / perlit karışımı bunun için uygundur.  Hızlı bir köklenme için köklenmeyi teşvik edici hormonlar kullanılabilir.
  • Uygun sıcaklık ve nem koşullarında çimlenme için beklenir.
  • Köklenmiş fideler kasalardan alınarak tarlaya şaşırtılır.

 

Stevia çeliği
Stevia çeliği

Stevia Yetiştiriciliği

Şeker otu, çalı formunda, çok yıllık bir bitkidir. Bitkinin ekonomik ömrü  3 – 5 yıldır.  Normal şartlarda 1 metre kadar boylanır. Fide dönemini atlattıktan sonra son derece dayanıklı bir bitkidir. Ekonomik öneme sahip yaprakları, 2 – 5 cm arasında büyür.

Dikim Zamanı ve Şekli

Fidelerin tarlaya dikim zamanları genellikle Mart ve Nisan aylarıdır. İklim koşullarının seyrine göre Mayıs ayında da dikim yapılabilir. Dikimde sıra aralarının 50 60 cm, sıra üzeri mesafenin de 20 – 30 cm olmasına dikkat edilmelidir. Dikilecek fidelerin boyu fazla uzunsa, yanlarına bir çubukla destek sağlanmalıdır.

Sulama

Sulama yöntemi olarak salma sulama, damla sulama ya da mikro püskürtme yöntemi  kullanılabilir. Yaz aylarında fazla ve sık sulamadan kaçınılmalıdır. Kış aylarında ya da yağmurlu havalarda daha sık sulama yapılabilir. Şeker otu yetiştirilen toprak, aşırı nemli olmamalıdır. Stevianın erken dönemlerinde daha sık, ilerleyen dönemlerinde ise daha seyrek sulama yapılır. Hasat sonrası mutlaka sulama yapılmalıdır.

Gübreleme

Gübrelemeye karar vermeden önce mutlaka toprak analizi yaptırılmalı ve analiz sonucuna göre bir gübreleme programı oluşturulmalıdır. Bitki fazla azottan hoşlanmaz. Azot oranı düşük, organik gübreler tercih edilmelidir.

 

Stevia

 

Stevia Hastalık ve Zararlılarıyla Mücadele

Şeker otu yetiştiriciliğinde yabancı ot mücadelesi dikkatle yapılmalıdır. Kimyasal herbisitler kullanılmamalıdır. Çapalama yaparak yabancı otlarla mekanik mücadele uygulanır. Çapalama esnasında bitkilerin zarar görmemesi için özellikle dikkatli olunmalıdır. Yabancı ot populasyonunu baskılamak için damlama sulama yöntemi tercih edilmelidir. Şeker otu, yükseltilmiş yataklarda ekili olduğu için yabancı ot mücadelesi yapmak nispeten kolaydır.

Bitki, toprak kökenli hastalıklara karşı duyarlıdır. Bilinen önemli bir zararlısı yoktur. Tıbbi ve aromatik bir bitki olduğu için kimyasal mücadeleden kaçınılmalıdır.

DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı  pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş,  Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,

  • Tavsiye edilen zamanda 
  • Tavsiye edilen şekilde 
  • Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.

 

Şeker-Otu-Yetiştiriciliği

 

Stevia Hasadı

Hasat Temmuz ayında, bitkiler 40 – 60 cm boylanınca başlar.  Ve 3 yıl boyunca, her 3 ayda bir hasat edilebilir. En ideal hasat zamanı, çiçeklenme başlamadan önceki zamandır. Bu evrede, yapraklardaki şeker oranı en üst seviyede olur.

Hasat, toprağın üzerinde 10 cm kalacak şekilde tüm bitki kesilerek yapılır. Toprakta kalan kök, sonradan büyür.

Hasat edilen dal ve yapraklar, gölgelik bir yere serilerek 2 gün kurumaya bırakılır. Kurutma, 40 – 70 °C’lik sıcaklıkta,  kurutma fırınlarında da  yapılabilir. Kurutma sonunda yaprak neminin % 10 – 12 arasında olması gerekir.

Kurutulan yapraklar çok ince bir şekilde öğütülerek tatlandırıcı olarak kullanıma hazır olur. Kurutulan şeker otu yaprakları, kristalize şekerden 10 – 15 kat daha tatlıdır. Fabrikalarda işlenerek üretilen stevia özütü ise şekerden 200 – 300 kat daha tatlı bir maddedir.

İdeal yetiştiricilik şartlarında 1 dekar  alandan yıllık (3 hasat) 400 – 500 kg kuru yaprak elde edilir.

stevia-seker-otu

 

Şeker Otunun Faydaları ve Avantajları Nelerdir ?

  • Diyabet hastalarının güvenle kullanabileceği doğal bir tatlandırıcıdır.
  • Kalorisi sıfırdır.
  • Cildi besler, sıkılaştırır ve kırışıklıkları önler. Cilt bakımında maske olarak kullanılabilir.
  • Dermatit etkileri sebebiyle sivilceleri önler.
  • Hipertansiyon hastaları kullanabilir.
  • Depresyona karşı olumlu etkileri vardır.
  • Sindirime yardımcı olur, kabızlığı önler.
  • Mide ve bağırsak florasının korunmasına yardımcı olur.
  • Vücudun asit – alkali dengesinin korunmasına yardımcı olur.
  • Bilinen herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır.
  • Bitkiden elde edilen şeker, 300 °C ısıya kadar yapısı bozulmadan dayanır.
  • Yemek, tatlı ve pasta yapımında kullanılabilir.

 

Sosyal Medyada Paylaşın:

BİRDE BUNLARA BAKIN

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

Maltepe Escort alanya Escort atasehir Escort istanbul escort manavgat Escort