Fındık, Kuzey yarımkürede Japonya’dan Kuzey Amerika’ya kadar ılıman iklim kuşağında yabani formlar halinde bulunmaktadır. Çerez olarak tüketilmesinin yanında hem çikolata yapımında kullanılan hem de yağından faydalanılan, önemli bir endüstri bitkisidir. Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan kültür formları, Kırklareli ile Artvin arasında Kuzey Anadolu bölgesinde yoğunluktadır. Ülkemizde ticareti yapılan 16 fındık çeşidi bulunmaktadır.

Türkiye’de bölgelere göre farklılık gösteren başlıca fındık çeşitleri şunlardır :

• Palaz
• Çakıldak
• Uzunmusa
• Foşa
• Mincane
• Sivri
• Kalınkara
• Kan
• Kargalak
• Cavcava
• İncekara
• Acı
• Tombul

Bilimsel Adı : Corylus avellana

Ülkemizde 2.000.000 kişi fındık yetiştiriciliği ile ilgilenmektedir. Ürünün işlenmesinde ve pazarlanmasında ise 5.000.000 kişiye iş imkanı sağlanmaktadır. Ortalama 400.000 ton civarı ürün, 80 farklı ülkeye ihraç edilmektedir. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde bir çok ailenin fındık yetiştiriciliği ile geçimini sağlaması, fındık üretiminin sosyal boyutunun ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Karadeniz Bölgesinin coğrafi şartları nedeni ile, bazı kesimlerde fındıktan başka tarım ürünü yapılamamaktadır. Bu bölgeler, yüksek eğim, aşırı yağışlar ve yüksek nemden dolayı toprak işlemeli tarıma elverişli değildir.

İklim İstekleri

Karadeniz kıyıları ülkemizde fındık yetiştiriciliğine en uygun bölgedir. Bu bölge ılıman iklim kuşağında olup ürünün verimliliğini ve kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir. Ortalama 13 – 16 °C olan bölgelerde fındık üretimi yapılması için uygundur. Sıcaklığın -8, – 10 °C’den aşağı düşmemesi ve  36 – 37 °C’yi geçmemesi gerekmektedir. 700 mm’nin üstünde yıllık yağış ve bu yağışın aylara dağınık olması gerekmektedir. Ayrıca yaz aylarında nemin % 60’ın altına düşmesi,  meyve verimi ve kalitesinde düşüşe sebep olmaktadır.

Toprak İstekleri

Saçak köke sahip olan fındık bitkisinin kökleri toprak yüzeyine yakın gelişmekte olup düz arazilerde 100 – 150 cm derinliğe ulaşabilir. Toprak isteği bakımından seçici bir bitki değildir. Fakat ürün ve bitki gelişimi humuslu – tınlı topraklarda daha iyi olmaktadır.

Fındık Bahçesi Tesisi

Arazi ve Toprak Hazırlığı:

Fındık dikiminden önce toprak hazırlığı önemlidir. Arazide bulunan yabancı otların temizlenmeli, taban suyu problemine karşı drenaj kanalları açılmalıdır. Yüksek eğime sahip arazilerde toprak yapısını ve suyu korumak amacıyla teraslama yapmak ve toprak analizi yaptırmak gerekmektedir.

Fidan Dikim Zamanı:

Sonbahar – İlkbahar arasında fidan dikimi yapılabilir. Kışları ılık geçen bölgelerde, Ekim – Kasım – Aralık ayları tercih edilmelidir. Çünkü bu aylarda dikilen fidanlarda kış boyunca emici kökler oluşacaktır. Kökleri oluşan fidanlar,yaz aylarındaki sıcaklıklara daha çok dayanır. Sonbahar dikiminin diğer bir avantajı da, tutmayan fidanların yerine Ocak – Şubat aylarında yenilerinin dikilmesinin mümkün olmasıdır. Kışın sert geçen bölgelerde ise Şubat – Mart aylarında dikim yapılması önerilmektedir.

Fındık Çeşidi Seçimi:

Fındık çeşidinin seçimi, bahçe tesis edilmesinde önemli bir yere sahiptir. Bölgeye göre uygun çeşit ve yetiştiricilik konusunda,  ilgili Tarım ve Orman İl ve İlçe Müdürlüklerinden veya Giresun’da Fındık Araştırma Enstitüsü’nden yardım alınabilir. Fındık çeşidinin :

• Bölgeye uygun olması
• Yüksek verim ve kaliteli olması
• Hastalıklara karşı dirençli çeşit olması
• Meyve tutum oranı yüksek olması
• Bahçede yeterli sayıda tozlayıcı çeşit bulunması önemlidir.

Fındık Budaması

Fındıkta budamanın amacı; Fidanlara şekil vermek, fındığın erken vermesini sağlamak, düzenli verim sağlamak, verimden düşen yaşlı dalları temizlemek, yan dalları geliştirmektir. Bitkide az yara meydana getirmek için budama makası ya da budama testeresi kullanılması gerekmektedir. Ekim – Kasım –  Aralık aylarında, bitki yapraklarını döktükten sonra budama yapılmalıdır.

Dört tip budama şekli vardır:

Dikim Budaması: Fidan olarak 1 – 2 yaşlı kök sürgünleri tercih edilmelidir. Bu fidanların dikimden önce yaralanmış olan kökleri temizlenerek 40 cm yukarıdan kesilir.

Şekil Budaması: Fidanlar şekil vermek için yapılan budama çeşididir. 2. yıldan itibaren yapılmaktadır.

Verim Budaması: Fındıkta uzun yıllar boyunca vegatatif ve generatif dengeyi korumak için yapılmaktadır. 10 yaşını doldurmuş olan fidanlar, tam verim yaşına gelmişlerdir. Bu fidanlarda yaralanmış, verimsiz, kuruyan sürgünler çıkarılır. Ocaklarda iç kısmı açmak için içe doğru uzamış, birbirinin üstünde olan, hastalıklı olan dallar çıkarılır.

Gençleştirme Budaması: Verim kaybı olan ağaçlardan daha iyi verim alabilmek için yapılan budama çeşididir.

Gübreleme

Fındıkta dikimden itibaren gübreleme fidanların gelişimi açısından önemlidir. Büyüyen fidanların verim ve taçlanma durumların yüksek olması için gübreleme büyük önem taşımaktadır. Gübrelemede toprak ve yaprak analizi yaptırmadan yanlış, eksik ya da fazla gübreleme yapmak, hem bitkiyi hem de maliyeti nedeniyle üreticiyi olumsuz etkilemektedir. Bahçeden toprak örneği sonbaharda alınmalı analiz ettirilmeli ve toprak ihtiyacına göre doğru gübreleme yapılmalıdır.

Yazlık gübre olarak bilinen azotlu gübreler Mayıs – Haziran aylarında iki defa uygulanmalıdır. Ocağın altına 30 – 40 cm mesafe bandına serpilen gübre, 5 – 10 cm derinliğe karıştırılmalıdır. Bu azotun hızlı bir şekilde kaybolmasını önleyecektir. Azotlu gübre seçiminde önemli bir konu toprağın asit ya da alkali oluşuna göre seçilmelidir. Asit özellikte ise kireç içeren % 26 azotlu gübre, alkali özellikte ise % 21 azotlu gübreler kullanılması gerekmektedir.

Kışlık gübre olarak bilinen Fosfor ve Potasyum içerikli gübreler Kasım – Şubat ayları arasında uygulanmalıdır. Bu çeşit gübreler 15 – 25 cm derinliğindeki çukurlara konularak üzeri toprakla kapatılmalıdır. Serperek kullanılmaları mümkün değildir.

3 – 5 yılda bir hayvan gübresi kullanılabilir. Kasım-mart ayları arasında ocak altına 50 cm genişliğinde serpilir ve 5-10 cm derinliğinde karıştırılır.

Kireç Uygulaması:

Kireçleme fındık bahçeleri için son derece önemlidir. Fındık bitkisi, ideal gelişimini 5 – 7 pH düzeyinde sürdürür. Yetiştirildiği bölgedeki toprakların düşük pH ‘lı olması durumunda kireçleme yapılması gerekmektedir. Kireç uygulaması da tıpkı gübreleme gibi toprak analizi raporlarında belirtilen oranda yapılmalıdır. Analize göre 3 – 5 yılda bir,  Kasım – Aralık ayları arasında, ocak altına 40 – 50 cm genişliğinde kireç serpilerek, 5 – 10 cm derinliğe karıştırılmalıdır.

Fındık Hasadı, Harman ve Depolama

Fındık bahçelerinde bol miktarda yabancı ot olmasından dolayı hasada başlamadan önce bahçede genel bir temizlik yapılması gerekir. Hasattan yaklaşık 10 gün önce bahçe, motorlu tırpan ile yabancı otlardan temizlenmelidir. Fındıkta çeşitlerin olgunlaşma zamanları farklı olduğundan dolayı karışık çeşit dikim olan bahçelerde hakim çeşidin olgunlaşma zamanına göre hasat yapılmalıdır.

Fındık hasadında fındığın kendiliğinden veya silkeleyerek dökülüp yerden yapılan hasat en iyi hasat şeklidir. Bu şekilde fındık toplamak işçi maliyetini düşürmekte ve fındığın en iyi kalitede hasat edilmesini sağlamaktadır. Daldan toplama şeklinde olumsuz bir çok yön vardır. Herşeyden önemlisi genç sürgünler ve dallar zarar görebilir, bu zarar gelecek yılki verimi ve kaliteyi büyük ölçüde etkilemektedir. Fakat arazi şartları, eğim gibi coğrafi özelliklerden dolayı birçok bahçede, fındık hasadı daldan toplayarak yapılmaktadır.

Daldan fındık toplamak kriterlerinden bazıları şunlardır :

• Çotanakların % 75’i kızarık olmalıdır.
• Kabuk kahverengileşmiş  olmalıdır.
• Çotanakların içinden fındık çıkabilmelidir.
• Fındık içinin nem oranı % 30’un altında olmalıdır.

Erken hasat yapılmasında ortaya çıkabilecek sorunlar ise :

• İç fındıkta buruşukluk
• Randıman ve kalite düşüklüğü
• Fazla nem kaynaklı küflenme

Hasattan sonra harman alanına getirilen fındıklar 10 – 15 cm kalınlıkta serilmelidir. 3 – 5 gün boyunca fındık kürek ya da tırmık yardımıyla alt üst edilerek karıştırılmalıdır. Bu karıştırma sayesinde homojen bir kuruma sağlanır. Kuruyan fındık, harman makinesi ile zuruflarından ayrılır.  Ayıklanan fındıklar, harman yerlerine 3 – 4 cm kalınlığında serilir. Ayıklanmış fındıklar da 3 – 4 gün boyunca  karıştırılarak iyice kurumaları sağlanır.

Son olarak fındıklar çuvallanıp, ağızları dikilir. Böylece satışa veya depolanmaya hazır hale gelir. Fındık  depolamasında nem, çok önemlidir. Nem oranının kabuklu fındıkta % 12, iç fındıkta ise % 6’yı geçmemesi gerekmektedir. Ürünün depolanacağı yerin kuru, serin ve havalanabilir olması gerekmektedir. Fındıklar, uygun şartlarda 1 yıl depolanabilir.