Amaranthaceae familyasına ait tek yıllık bir bitki olan amaranth, Antarktika hariç tüm tüm dünyada yetiştirilebilmektedir.Tahıl olarak yetiştiriciliği yapılmakla beraber hayvan yetiştiriciliğinde yem bitkisi olarak ve içerdiği % 7’lik yüksek yağ oranından dolayı, yağlık endüstri bitkisi olarak da üretimi yapılmaktadır.

Yaklaşık 5000 yıldır tarımı yapılan amaranth, Güney Amerika kökenli bir bitkidir. Günümüzde en çok  Güney Amerika , Rusya ve Çin’de yetiştirilmektedir. Çekya, Slovakya, Almanya ve Avusturya başta olmak üzere Avrupa’da da yetiştiriciliği yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde Yozgat’ta deneme parsellerinde yetiştiriciliği denenmiş ve başarılı sonuçlar alınmıştır.

Bilimsel İsmi : Amaranthus caudatus

İKLİM İSTEKLERİ

Kurak iklim şartlarına son derece dayanıklı olduğu için kıraç arazilerde rahatlıkla yetiştiriciliği mümkündür. Bitki,  kurak iklim şartlarında gelişimini geçici bir süre için yavaşlatır ve yağmur  veya sulamayla beraber metabolizması yeniden normale döner. Erken ve geç donlardan etkilenmektedir. Bu nedenle ekim zamanı ve hasadı titizlikle ayarlanmalıdır. Ülkemiz koşullarında en ideal ekim zamanı, erken ilkbahar donlarından sonradır.

TOPRAK İSTEKLERİ

Amaranth,  çok  toprak seçen bir bitki değildir .  Değişik toprak şartlarında yetiştirilebilmesine rağmen,  en ideal  verim tınlı topraklardan alınmıştır. Organik madde oranı yüksek topraklardan daha yüksek verim ede edilmektedir.  Yağışlardan veya sulamadan sonra kaymaklanmaya sebep olabilecek yüksek kil içeren  topraklar çoğunlukla tercih edilmemelidir. Bu tip topraklarda üretimi yapılacaksa, tohum çıkışını sağlamak için kaymak tabakasının kırılması gerekmektedir.

TOPRAK HAZIRLIĞI

Amaranth küçük tohumlu bir tarla bitkisidir, bu nedenle iyi bir toprak işleme ve tohum yatağı  hazırlığı gerekmektedir. Sonbahar aylarında derin bir toprak işlemesi yapılmalı,  ilkbaharla birlikte tekrar sürülüp tırmıklanarak toprak inceltilmeli ve sıkılaştırılmalıdır.

AMARANTH EKİMİ 

Ülkemiz iklim koşulları göz önünde bulundurularak ilkbaharda ekimi yapılmalıdır. Ekim için 18°C toprak sıcaklığı idealdir.  Ekim zamanının mutlaka doğru ayarlanması gerekir. Çünkü, iklim isteklerinde de belirtildiği gibi amaranth,  erken ilkbahar  donlarından etkilenir. Geciken ekimler de bitki gelişimini olumsuz etkilediği gibi bitkinin sonbahar geç donlarından zarar görmesine neden olabilir.

Amaranth,  makineli tarıma uygun bir bitkidir ve tohum ekimi mibzerle yapılır. Ekim, sıra arası  15-70 cm, sıra üzeri   5-25 cm mesafe  olacak şekilde  yapılmalıdır. Dekar başına  tohum miktarı, amaranth çeşitlerine göre farklılık gösterirse de ortalama 100-250 gr/da aralığındadır. İdeal tarla koşullarında m^2′de 40-50 arası amarant bitkisi bulunmalıdır. Ekim sırasında dikkat gerektiren en önemli detay,  tohumun ekim derinliğidir. Amaranth tohumları çok  küçük olduğu için ekim derinliği en çok 1.5 cm olmalıdır. Daha derine yapılan ekimlerde %50’lere varan çıkış kayıpları yaşanabilir.

AMARANTH YETİŞTİCİLİĞİNDE BAKIM

Amaranth bitkisi oldukça hızlı gelişen bir bitki olduğundan dolayı  yabancı ot problemi yoktur. Bitki,  15 cm yüksekliğe ulaştığı zaman, hızlı büyüme evresine girer ve amaranthın toprak üstü aksamı,  çimlenmekte olan yabancı otların gelişimini engeller.

Amarant yetiştiriciliğinde dekara yapılacak 6-9 kg’lık  azot uygulaması, veriminin yükselmesine olanak sağlar. Azot
ihtiyacı, yetiştirilen çeşide bağlı olarak değişmekle birlikte dekar başına 5 – 20 kg arasında değişir. Azotun, aylık olarak amonyum nitrat formunda  verilmesi tavsiye edilir. Tarlaya, dekar başına 600 kg. çiftlik gübresi de verilebilir. Yapılacak toprak analizlerine göre, ihtiyaç durumunda fosfor ve potasyum gübrelemesi de yapılabilir.

AMARANTH HASADI

Hasat zamanı,  çeşide ve iklim  şartlarına göre 75 ile 120 gün arasında değişiklik göstermektedir. Hasat olgunluğuna ulaşan tarla, klasik buğday biçerdöveri ile  fan ve batör ayarı doğru yapılarak kolaylıkla hasat edilebilmektedir. Amarant’ın dane verimi, yüksek verimli çeşitlerde ve uygun iklim şartlarında  500 kg/da’ın  üzerine çıkabilir.

KURUTMA VE DEPOLAMA 

Hasat sonrası danelerin nem oranı % 10 – 11’e düşecek şekilde,  30 – 40 °C sıcaklıkta kurutma işlemi yapılabilir. Depolama soğuk ve kuru koşullarda yapılmalıdır.