Meyvenin anavatanlarından biri olan ülkemizde armut yetiştiriciliği hemen hemen tüm bölgelerimize yapılmaktadır. Bugün Türkiye genelinde 2017 yılı Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre armut yetiştiriciliği yapılan toplu meyveliklerin alanı 259.998 dekar ve toplam üretim miktarı 503.004 ton olarak belirlenmiştir.

   

İklim İstekleri

Armut bir ılıman iklim meyvesidir. Kış soğuklarına karşı elmaya göre daha az dayanıklıdır. Armut ağaçları, kış dinlenme döneminde kısa süreli olarak -20, -25 ºC düşük sıcaklıklara dayanabilir. Armut çeşitlerinin birçoğunda düzenli bir şekilde çiçek açması için 7.2 ºC‘nin altında toplam 1000-1500 saatlik kış dinlenmesi ihtiyacı vardır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta kullanılacak olan çeşitlerin soğuğa karşı toleransının farklılık göstermesidir. Armut yetiştiriciliğinde kaliteli meyveler genelde bol güneş alan ve aşırı yağışlı almayan bölgelerden elde edilir. Bu bölgelerde özellikle ilkbahar geç donlarının meydana gelmemesi ve hasat dönemine yakın zamanlarda da şiddetli rüzgârların oluşmaması istenir.  

Toprak İstekleri

Armut toprak bakımından fazla seçici değildir. Bununla beraber armut yetiştirilmesi için en uygun toprak türleri; derin, geçirgen, organik madde miktarı yüksek ve sıcak olan topraklardır. Ancak aşırı kurak topraklarda yetiştirilen armutlarda meyvelerdeki su dengesi bozukluğundan, meyveler kumlu ve şekilsiz olur. Buna ek olarak, killi ve nem oranı yüksek olan topraklarda yetiştirilen armut ağaçlarının meyveleri ise gevşek yapıda, bol sulu ve bu nedenle de depolama ömrü kısadır. Armutlar için 60 – 70 cm derinlikte bir toprak profili gerekli olmakla birlikte, biraz daha az derinlikteki topraklarda köklerin alt kısımlardan nem sağlayabilmeleri için tabanın kök gelişimine izin verecek yapıda olması gerekmektedir.  

Bahçe Tesisi

Armut yetiştirilmesi için belirlenmiş arazinin; armut ağacının tüm isteklerini karşılayacak nitelikte olması, iyi bir toprak işlemesi ve arazi tesviyesinin yapılmış olması gerekir. Toprak hazırlığının iyi yapılamadığı durumlarda fidan çukurlarının geniş açılması gelişim yönünden olumlu sonuçlar verecektir. Armut bahçesi kurulacağı zaman mutlaka sertifikalı, hastalıktan ari, temiz, bir yaşlı fidanların kullanılmasında fayda vardır. Kullanılan anaç Quince-A ise, ağaçlara verilmesi gereken aralık ve mesafeler, çoğu çeşitler için 3×4 m; armut çöğürü anaç olarak kullanılmış ise 5×7 m olarak tavsiye edilmektedir. Belirlenen bu aralık ve mesafeler; armut çeşidine, toprak şartlarına ve uygulanacak olan kültürel işlemlere göre değişiklik gösterebilir. Dikim budaması yapılmış olan fidanların ılıman iklimlerde aşı yeri 5 cm kadar toprak üzerinde kalacak şekilde Kasım – Ocak aylarında dikilmeleri önerilmektedir. Daha soğuk olan bölgelerde ise fidan dikimi Şubat ve Mart aylarında yapılmalıdır. Dikim esnasında bahçede sağlıklı bir tozlanma ve döllenme olabilmesi için mutlaka aynı dönemde çiçek açan çeşit karışımlarına yer verilerek bahçe kurulmalıdır.    

   

Gübreleme

Diğer tüm bitkilerin yetiştirilmesinde olduğu gibi armut yetiştiriciliğinde de gübreleme yapılırken önce toprak ve yaprak analizleri yapılmalı, sonuçlardan yola çıkarak toprağın ihtiyacı olan gübre ve miktarı belirlenmelidir. Uygulanmasına karar verilen kimyasal gübreler, ağaçların taç iz düşümü içerisine ama asla gövdeye ve köklere temas etmeyecek şekilde uygulanmalıdır. Bitkinin daha fazla ihtiyaç duyduğu makro elementler hemen hemen her yıl, daha az ihtiyaç duyduğu mikro elementler ise ihtiyaca göre verilmelidir. Kimyasal gübreleme dışında ağaçların ihtiyacı olan organik maddenin de toprağa uygulanması ihmal edilmemelidir. Toprağın bu ihtiyacı, hayvan gübreleri veya diğer organik maddelerin toprağa karıştırılması ile giderilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta verilecek olan hayvan gübresinin, yanmamış hayvan gübresi olmasıdır.          

Sulama

Sulama meyve kalitesini etkileyen en önemli kültürel uygulamalardan bir tanesidir. Bu yüzden özellikle aktif gelişme döneminde bahçelerin düzenli olarak sulanması zorunluluk oluşturmaktadır. Bodur anacın kullanıldığı alanlarda sulama hem düzenli hem de sık aralıklarla yapılmalıdır. Su düzeni bozulmuş bahçelerdeki meyveler kumlu (taşlı) bir yapı kazanır ve sonuç olarak ürünün pazar değerini düşer. Bununla birlikte aşırı sulama yapılan bahçelerde de meyveler fazla irileşir ve bol sulu olurlar. Bunun sonucunda da meyvenin pazar ve depo ömrü kısalarak ürün değer kaybeder. Bu nedenle suyun az veya fazla olması meyve kalitesini bozmaktadır. Bu tip bahçelerde uygulanması gereken en uygun sulama şekilleri; damla ve mikro yağmurlama olarak belirtilmektedir.  

Budama

Fidanın alınması ile başlayan armut budaması ağaçlara uygulanması düşünülen yöntemlere göre, Anacın ve çeşit, büyüme ve şekline göre sıralanırken bahçenin de yöney ve toprak tipi, meyve yapısına ve uygulanacak olan kültürel işlemlere göre seçilir. Uygulanması düşünülen yönteme göre gerekli ise öncelikle fidanın tepesi alınır ve daha sonra kök budaması yapılarak fidanın ilk budama işlemi gerçekleştirilmiş olur. İlk yıldaki büyüme evresinde de gerekli eğme, bağlama ve kesme işlemleri ile birlikte budamaya yaz döneminde de devam edilir. Yazın ağaca yapılan bu budama işlemleri fazla olmamak şartıyla ağacın canlılığını sürdürdüğü tüm yaşamı boyunca devam ettirilebilir. Temel budama işlemi ağacın uyku döneminde yapılır ve daha sert kesimlerle uygulanır. Armut ağaçları genellikle dikine büyüme eğilimi gösterdiği için, dike yakın olan budama şekillerinin verilmesi ve uygulaması daha kolaydır. Bahçelerde en fazla uygulanan budama tiplerinden bazıları; palmet, doruk dallı, değişik doruk dallı, kordon (duvar sistemi) olarak belirtilebilir. Ağaçlara uygulanan şekil budamaları genel olarak ilk 5 – 7 yıl içerisinde gerçekleştirilir. Daha sonra yapılacak budamalar ise şeklin korunmasına ve verime yöneliktir. Ürün veriminin çok olduğu yıllarda Haziran (küçük meyve) dökümü gerçekleştirilir. Daha sonra özellikle orta ve geç dönemde olgunlaşan çeşitlerde meyve seyreltmesi önerilmektedir.  

Armut Hasadı

Bir ağaçta ortalama olarak en az üç kez hasat yapılmalıdır. Hasat olgunluğunun belirlenmesinde meyve kabuğunun ana rengi, meyvenin daldan ayrılma derecesi, meyve etinin sertliği ve tam çiçekten olgunluğa kadar geçen zaman dikkate alınır. Armut meyveleri yeme ve hasat olumu olmak üzere iki farklı periyotta hasat edilirler. Erkenci veya yazlık çeşitler, yeme olumunda hasat edilip doğrudan pazara sunulabilirken sonbahar ve kışlık çeşitler ise hasat olumunda ağaçtan toplanırlar ve belirli sürelerle olgunlaştırma odasında bekletildikten sonra yeme olumuna getirilirler. Hasat mutlaka makine kullanılmadan elle yapılmalıdır ve saplı olarak hasat edilen meyveler, özenli bir şekilde toplama kaplarına yerleştirilmelidir. Armut veya diğer kuvvetli gelişen anaçlar anaç olarak kullanılmış ise ağaçların istenilen kalite ve pazar değerinde ürün verebilmeleri için en az 5 – 6 yıl gibi bir süre gerekmektedir. Ancak daha zayıf gelişen ayva klonları gibi anaçlar kullanılmış ise bu süre 2 veya 3 yıldır.  

Önemli Armut Çeşitleri

Ankara Deveci Akça Mustafabey Santa Maria Williams Kieffer June Beauty June Gold Wilder Starkrimson Bu çeşitler içerisinde Ankara çeşidi en önemli kışlık yerli çeşitlerimizdendir. Eylül sonunda hasat olumuna gelir. Meyveleri orta irilikte, sulu ve tatlıdır. Akça armut çeşidi yerli çeşitlerimiz içerisinde en erken olgunlaşan, meyvesi küçük, tatlı, ve sulu bir çeşittir. Temmuz ayının ilk haftasında hasat edilir. Yeme olumunda meyve sarımsı açık yeşildir. Williams çeşidi dünyada en fazla yetiştirilen çeşitlerden biridir. Ağustos ayının üçüncü haftasında hasat olumuna gelir. Yeme olumunda sarı renklidir. Meyveleri orta irilikte, tereyağı tipinde, çok sulu ve tatlıdır.