Şarbon (Antrax) Hastalığı, insanlarda ve hayvanlarda infeksiyona neden olan zoonoz bir hastalıktır. Dünyanın bir çok ülkesinde görülür. 2015 – 2018 yılları arasında en sık vaka görülen ülkeler, kıtalara göre ayrılmış halde aşağıda verilmiştir.

• Afrika : Senegal, Fas, Madagaskar
• Güney Amerika : Brezilya, Şili, Arjantin, Uruguay
• Kuzey Amerika : ABD
• Asya : Rusya, Hindistan, Çin, İran
• Avrupa : Macaristan, Fransa, Bosna – Hersek, İngiltere, Sırbistan, İtalya

Şarbon ( Antrax ) hastalığı, hayvanların merada otladıkları aylarda daha sık görülür.

Hastalık Etmeni ve İnfeksiyon Özellikleri

Hastalığın etmeni olan Bacillus anthracis, hareketsiz sporlara sahip, gram pozitif bir bakteridir. Bakterinin uzunluğu 4 – 8 mikron, genişliği ise 1 – 1.5 mikrondur.
Organizmaya solunum, sindirim veya yaralar yoluyla giriş yapar. Deri yoluyla oluşan infeksiyonlar daha ziyade hastalıklı hayvanlarla temas eden kişilerde görülür. Perakut veya akut seyreden, ihbarı mecburi ve kesimi yasak bir hastalıktır.

Şarbon (Antrax) Hastalığı Klinik Semptomları (Belirtileri)

Küçükbaş hayvanlarda perakut bir seyir izlediği için klinik semptomlar (belirtiler) görülmeden, kısa sürede ölüme neden olur.
Sığırlarda 3 – 5 günlük bir inkubasyon süresi vardır. Kıllarda karışıklık, Genel durum bozukluğu ve yüksek ateşle seyreder. Göğüs bölgesinden boyuna doğru ödem şekillenir. Bazen ikter tablosu (sarılık), doğal deliklerden kan gelmesi ve kan işeme görülebilir.

Otopsi Bulguları

• Ölen sığırların gövdesi kırmızı veya açık pembe renktedir.
• Dalak, karaciğer ve kalp kırmızı renkli ve pişkin bir özelliktedir.
• Bağırsakların muköz membranlarında hemorajik infiltrasyonlar görülür. Bağırsakların dışı kırmızı – mavi renktedir. Bölgesel lenf yumruları büyümüş, ödemli ve hemorajiktir.
• Gövdede rigor mortis (ölüm sertliği) olmaz. Kan pıhtılaşmaz ve koyu kırmızı renktedir.
• Tipik belirti dalaktadır. Dalak çamur kıvamında olup, dalak pulpası yuşamıştır ve palpasyonda kolaylıkla dağılır. Normalinden 2 – 6 kat daha büyümüştür. Koyunlarda bazen büyüme olmaz. Domuzlarda ise boğaz lezyonları daha yaygındır.

Şarbon (Antrax) hastalığı , Yanıkara, Piroplazmozis, Septisemi ve Sığır Pastörellozu ile karıştırılabilir.
Piroplazmozis hastalığında da dalak büyür ancak dalak pulpası yumuşamaz. Kanın pıhtılaşmasında bir anormallik yoktur. Kanlı idrar ve sarılık görülür.
Yanıkara hastalığında da dalakta büyüme gözlenir ama dalak pulpası çamur kıvamında olmayıp sertliğini korumuştur.

Şarbon (Antrax) Hastalığı ‘nda Teşhis

Hastalıktan şüphelenilen hayvanlara nekroskopi yapılmamalıdır. Bir pamuğa emdirilen kan veya svap, soğuk zincire riayet edilerek laboratuvara yollanır.
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Veteriner Kontrol Enstitüleri ve Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü laboratuvarlarında kesin teşhis yapılır. Sonrasında mümkün olan en kısa sürede ilgili kuruluşlara bildidilerek gerekli önlem ve karantina tedbirlerinin alınması sağlanır.

Şarbon (Antrax) Hastalığı İle Mücadele

• Hastalığın görüldüğü bölgelerde meralar dezenfekte edilerek inaktivasyon sağlanmalıdır.
• Hastalığın çıktığı işletme karantinaya alınıp, duyarlı hiç bir hayvanın giriş ve çıkışına izin verilmez.
• Hastalık tespitinin yapıldığı bölge, su kaynaklarıyla beraber kordon altına alınır.
• İşletme, İl/ilçe Müdürlüğü Veteriner hekimlerince kontrol ve ziyaret edilir.
• Ölen hayvanlar yakılır veya en az 2 m’lik çukurlara kireçlenerek gömülür.
• Hastalıklı ve şüpheli hayvanlar kesilmemeli, eti katiyen tüketilmemelidir.