Şeker pancarı, Türkiye’de yaklaşık 500.000 çiftçi tarafından yetiştiriciliği yapılan değerli bir endüstri bitkisidir. Şeker pancarı tarım, hayvancılık, ilaç, et, süt, nakliye ve hizmet sektörlerinin içinde bulunmaktadır. Bitkinin üretiminde verimden çok kalite ön planda bulunmaktadır. Ürünün fiyatını şeker pancarının büyüklüğü değil içindeki şeker oranı belirlemektedir. Şeker pancarı yetiştirecek olan bir çiftçi, yüksek verim ve kaliteli şeker pancarı için tüm bakımları en ince ayrıntısına kadar bilmek zorundadır.

Bilimsel Adı : Beta vulgaris

İklim İstekleri

Bitkinin gelişmesi için toprağın  ilk 5 cm’sinin sıcaklığı 7 °C olmalıdır. Toprak sıcaklığının sonbaharda ortalama 5 °C’ ye düşmesi gelişimi durdurmaktadır. 10 ile 30 °C arası sıcaklıklar,  şeker oluşumunda en uygun sıcaklıklardır. Yıllık ortalama  500 mm yağışa ihtiyacı olan şeker pancarı, kuraklıktan çok  etkilenir.

Depolanan şekerin bir kısmı solunumda harcanmakta olup solunum 0°C ‘de başlayarak her 10 °C’de iki katına çıkmaktadır. Geceleri şeker kaybı hava koşullarına göre % 12 – 100 arasında olmaktadır. Bu oran gündüz üretilen şekerin % 30’u kadardır.

Toprak İstekleri ve Hazırlığı

Ekim yapılmak istenilen toprağın su ve besin maddelerini iyi tutması, sulama sonrası kaymak tabakası oluşturmaması, derin olması istenir. Organik maddece zengin, kolay ısınan, tınlı ve kireçli topraklar tercih edilmelidir.

Toprak hazırlığı için sonbaharda sürüm yapılmalıdır. Bu sürüm sayesinde toprak kış ve sonbahar yağışlarından yararlanacaktır. İlkbahar toprak hazırlığı pancarın verimi ve kalitesi açısından önem arz etmektedir. Tarlada uzun sure derin sürüm yapılmadıysa sert pulluk tabanı oluşmuştur. Bu da pancarın derine inmesini engeller. 3 – 4 yılda bir toprak taban kısmının 50 – 60 cm’lik kısmının dip kazan ile kırılması gerekmektedir.

Şeker Pancarı Çeşit  Seçimi

Çeşit, pancar için verim ve kaliteyi doğrudan etkileyen bir faktördür. Çeşit seçerken iklim ve toprak yapısına uygun, hastalık  ve zararlılara dayanıklı, yüksek verime sahip, ilaçlanmış, güvenilir ve ucuz olmasına dikkat edilmelidir.

Şeker Pancarı Ekimi

Tohumlar,   45 cm sıra arası, 15 – 20 cm sıra üzeri olacak şekilde ekilmektedir. Dekara toplam 8500 adet tohum ekilmektedir. Tohumlar  2 – 5 cm kadar derinliğe ekilmelidir. Mibzerle ekimi yapılan şeker pancarı tohumları için mibzer ayarı yapılmalıdır. Traktörün ekim yaparken saatte 4 km hız  ile gitmesi gerekmektedir.

Ekim düzgün yapılırsa, sonrasında yapılacak olan çapalama ve hasat makineleri kullanımında büyük kolaylık sağlanır. Ekimden sonra yılda bir iki kez yabancı ot mücadelesi için çapalama yapılmalıdır.

Gübreleme

Ekim yapılacak tarlaya toprak analizi sonucuna göre gübre verilmelidir. Azotlu gübreler dekara 15 – 20 kg verilecek şekilde ayarlanmalıdır. Fazla azot yaprak oluşumunu arttıracağı gibi pancardaki şeker oranını da düşürecektir. Hasattan en az 3 ay öncesinden azot gübrelemesi bırakılmalıdır.

Fosforlu gübreler bitki için kesinlikle gereklidir. Fosforlu gübrenin bir kısmı sonbaharda yapılan sürümle beraber toprağa karıştırılmalı, geri kalan kısmı ise ilkbaharda azotlu gübrelemeyle beraber kullanılmalıdır. Dekara 10 kg gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Potasyumlu gübrelerde fosforlu gübreler gibi sonbahar sürümlerinde fosfor ile beraber atılmaktadır.

Sulama

Şeker pancarı, hasada kadar periyodik bir şekilde sulamaya ihtiyaç duyar.  Ekim ayından sonra yağmur yağmadığı durumda yapılan periyodik sulamaya çıkış sulaması da denir. Gelişme döneminde olan şeker pancarı haziran ile eylül arasında ara ara sulanmalıdır. Hasadı kolaylaştırmak  ve toprağı tavına getirmek için de sulama yapılır. Salma, satıh ve karık usulü sulama çeşitleri en çok tercih edilen yöntemlerdir.

Şeker Pancarı Hasadı ve Depolama

Şeker pancarında hasat, köklerin ve yaprakların temizlenmesi işlemine denir. Ülkemizde şeker pancarı hasadı modern makinelerle yapılmaktadır.  Hasat makineleri çok farklı çeşitlerde olabilmektedir. Mevcut iklim şartlarına göre pancar, eylül ile ekim aylarının arasında hasada gelir.  Hasat yapılacak tarlanın tavında olması ve yabancı otlardan arındırılmış olması, makineli hasadın kolaylaşmasını sağlamaktadır.

Sökülen pancarlar depolanmak için silolara koyulabilir. Fakat silolara koymak riskleri arttıran bir seçenektir.  Depolanan ürünlerde ezilme patlama gibi durumlar olabileceğinden dolayı çiftçi zarara uğrayabilir. Depolanması yerine tarladan hasadı yapılan pancarın direk olarak fabrikalara getirilmesi daha çok tercih edilir.