Brüksel lahanası, Lahanagiller ( (Crucifera ) familyasından, anavatanı Kuzey Avrupa ülkeleri ve Baltık Denizi kıyıları olan bir serin iklim sebzesidir. Avrupa ülkelerinde tüm yıl boyunca, ülkemizde ise 1 – 2 ay hariç bütün yıl pazarlarda bulunur ve farklı şekillerde sebze olarak tüketilir.

Karnabahar, lahana, brokoli, şalgam ve turpla aynı familyada yer bulunur. Minyatür lahanalar, bitkinin yaprak koltuklarında meydana gelir ve  silindir biçimindeki bitki gövdesini tamamen sarar.

Bilimsel İsmi : Brassica oleraceae var. gemmifera

İklim İstekleri

Brüksel lahanası bir serin iklim bitkisidir. Yetiştiricilik için optimum sıcaklık aralığı 15 – 18 °C’dir. 21 °C’yi aşmayan sıcaklıkları sever. Düşük hava sıcaklıklarına karşı dayanıklılığı, diğer lahanagillere göre çok daha fazladır. Bilhassa geççi çeşitlerin soğuğa dayanıklılığı daha yüksektir, – 10 °C’ye rahatça dayanırlar. En kaliteli lahanalar, uzun ve serin sonbaharlara, ılık kışlara sahip kıyı bölgelerinde yetişmektedir. Bunun yanında orta sertlikte kışı olan bölgelerde de yetiştirilmesi mümkündür. Sıcak bölgelerde yetişebilir ancak daha uzun şekilli ve gevşek yapılı olurlar.

Toprak İstekleri

Bitkinin toprak seçiciliği çok fazla değildir. Organik madde miktarı yüksek, orta derece ağır yapıda ve orta seviye azot ihtiva eden tüm topraklarda yetiştirilebilir. Erkenci çeşitler daha hafif toprakları severken geççi çeşitler daha ağır topraklarda yetiştirilmelidir.

Brüksel Lahanası Yetiştiriciliği

Fide Üretimi

Yetiştiricilikte genellikle fide kullanılır. Fide üretimi için, Nisan – Haziran ayları arasında fide yastıkları hazırlanarak tohumlar ekilir. Tohumlar m²’ye 3 – 4 gram tohum gelecek şekilde, serme usulle ekilerek üzerleri 1 – 2 cm kalınlıktaki harç toprağı ile kapatılır. Fide yetiştiriciliği döneminde yabancı ot mücadelesine önem verilmelidir. Ekimden 15 – 20 gün sonra, çıkan fidelerde 1 m²’lik alanda 600 – 900 fide kalacak şekilde seyreltme yapılır. Fideler 20 cm boya ulaştıklarında dikime hazır kale gelmiş olurlar.

Toprak Hazırlığı

Brüksel lahanasının yetiştirileceği topraklarda münavebeye dikkat edilmesi önemlidir. Aynı tarlada en az 3 yıl boyunca, Lahanagiller familyasından başka sebzelerin yetiştirilmemiş olması gerekir. Arazi yüzeyinin hemen altında kalan sert toprak katmanı, 2 – 3 yılda bir yapılacak derin sürümlerle kırılmalıdır. Yetiştiricilik yapılacak arazi, imkan dahilindeyse sonbahar aylarında dekara 2 – 3 ton kadar iyi yanmış çiftlik gübresi verilerek derin sürülür. İlkbahara kadar da bu şekilde tezekli bırakılır. İlkbahar aylarında tava gelen toprağa yüzlek bir sürüm yapılarak tezekler dağıtılır. Bu sürüm öncesinde pulluk altına fosforlu gübre verilmelidir.

Brüksel Lahanası Fidelerinin Dikilmesi

Açık alan yetiştiriciliğinde dikim zamanı Haziran – Temmuz aylarıdır. Fide yastıklarında dikimden 1 gece önce sulanan fideler sökülerek kök ve yapraklarının 3’te biri traşlanır. Dikimde sıra arası mesafe 70 – 90 cm, sıra üzeri mesafe ise 45 – 60 cm olmalıdır. Dikim sonrasında fidelere mutlaka can suyu verilmelidir.

Sulama

Suyu çok seven bir bitkidir, yeterli yağış almayan bölgelerde, birer haftalık aralıklarla mutlaka sulama yapılmalıdır. En ideal sulama yöntemi damlama sulama olmakla beraber karık usulü sulama da yapılmaktadır. Fungal hastalıkların çıkışı ve yayılışını teşvik etmesi nedeniyle yağmurlama sulama yapılmamalıdır.

Brüksel Lahanası Hasadı

Tohumların ekilmesinden ilk hasat zamanına kadar geçen süre ortalama 80 – 140 gün gerekir. Hasat, yetiştiriciliği yapılan çeşidin erkenciliğine göre değişmekle birlikte Ağustos – Aralık ayları arasında devam eder.

İdeal hasat zamanı, yaprak koltuklarında oluşan lahana başlarının sıkılaşarak 2 – 2.5 cm çapına geldikleri zamandır. Hasat mutlaka lahanalar parlak ve sarı renk almadan yapılmalıdır. Hasat geciktirilmemeli, başlar gevşemeden ve patlamadan yapılmalıdır.

Brüksel lahanasının hasadı, başların altındaki yaprakların kırılması ve başların gövdeden alınmasıyla yapılır. Hasat tek seferde yapılabildiği gibi 2 – 3 defada da yapılabilir. Eğer tek seferde yapılacaksa gövde sökülür ve sonrasında kapalı bir yerde başlar ayıklanır.

Alt tarafta bulunan başlar, üsttekilere göre daha önce olgunlaşır bu yüzden en üstte bulunan başların olgunlaşması beklenmemelidir. Eğer beklenirse alttaki başlar gevşer ve çürür. Sıra üzeri mesafelerin kısa tutulması, alttaki başların olgunlaşmasını kısmen geciktirebilir. Ancak yaz sonu ya da sonbaharda büyüme noktasının kırılarak üstteki başların olgunlaşmasının hızlandırılması daha etkili bir yoldur. Buna “uç alma” denir ve alttaki başlar 1.25 cm çapa ulaştıklarında yapılır. Uç noktasının kırılmasından 3 – 4 hafta sonra başlar olgunlaşarak hasada hazır hale gelir.

En kaliteli ürünün alındığı hasat dönemi, gündüzleri güneşli, gecelerin ise hafif donlu geçtiği dönemlerde elde edilir.

Bir bitkiden ortalama 1 kg brüksel lahanası hasat edilir. İri başlı çeşitlerde ortalama verim, dekara 1 – 2 ton arasındadır. Küçük başlı çeşitlerde verim 3 tonu civarındadır.

Brüksel Lahanası Hastalık Ve Zararlıları İle Mücadele

Özellikle fide yetiştiriciliği döneminde yabancı ot mücadelesine önem verilmelidir.

Brüksel Lahanası Yetiştiriciliğinde Görülen Hastalıklar Ve Etmenleri

• Lahana Mildiyösü / Prenospora brassicae
• Alternaria Yaprak Lekesi / (Alternaria brassicae, A. brassicicola, A. raphani)
• Lahana Kök Uru / Plasmodiophora Brassicae
• Lahana Siyah Damar Çürüklüğü / Xanthomonas campestris pv. campestris
• Bakteriyel Yaprak Lekesi / Pseudomonas syringae pv. maculicola

Brüksel Lahanası Yetiştiriciliğinde Görülen Zararlılar

• Lahana Kelebekleri / Pieris brassicae, Pieris rapae, Pieris) napi
• Lahana Göbekkurdu / Hellula undalis
• Lahana Gal Böceği / Ceutorrhynchus pleurostigma
• Lahana Kokulu Böceği / Eurydema ornatum
• Lahana Sineği / Delia brassicae
• Lahana Yaprakgüvesi / Plutella xylostella
• Lahana Güvesi / Mamestra brassicae
• Yaprak bitleri / Afitler

DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı  pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş,  Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,

• Tavsiye edilen zamanda 
• Tavsiye edilen şekilde 
• Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.

Brüksel Lahanasının Faydaları

• Yüksek oranda Vitamin C içerir. 50 g brüksel lahanası tüketerek bir günlük Vit C ihtiyacınızı karşılamanız mümkündür. Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Folik asit içeriği nedeniyle gebe ve emziren bayanların diyetlerinde büyük öneme sahiptir.
• Bünyesindeki glikozinolatlar nedeniyle kanser riskini azaltır.
• Günlük Vitamin K ihtiyacımızı tek başına karşılar.
• Kalp sağlığını korur.
• Kemikleri güçlendirir.
• Vücudumuzdaki hormon seviyelerini dengeler.
• Sindirime yardımcı olur.

Brüksel Lahanası Besin Değerleri (100 g için)