Domates  Sarı Yaprak Kıvırcıklık Virüsü (Tomato yellow leaf curl geminivirus – TYLCV) adlı etmenin oluşturduğu viral bir sebze hastalığıdır.

Hastalık Tanımı

Hastalık etmeni çift partiküllü geminivirus grubunda yer almaktadır. Gümüşi yaprak beyaz sineği ile persistent olarak taşınmaktadır. İki parçalı DNA kısımları A ve B olarak ikiye ayrılmıştır. Tek sarmal DNA genomunda yaklaşık olarak 2800 nükleotid bulunmaktadır. İzometrik yapılı patiküller 20 nm boyutundadır.

Beyaz sineğin etmeni bünyesine alması için 10 – 60 dakikalık bir emgi yapma süresi gerekmektedir. Bünyesine aldığı virüsü nimf döneminden ergin döneme kadar taşımaktadır. Bünyeye alınan virüsün 20 – 24 saatlik bekleme süresine ihtiyacı vardır. Bünyedeki virüs  en fazla 20 gün aktivitesini koruyabilmekte olup bir sonraki nesle aktarılmamaktadır.

Etmen, bitkide floemde bulunmaktadır. Mekanik, vektör ve aşıyla yayılış göstermektedir. Dünya üzerinde farklı yerlerde farklı ırkları tespit edilmiştir.

Domates Sarı Yaprak Kıvırcıklık Virüsü Belirtileri

Tütün ve domateste zarar veren bu etmen, tütün beyaz sineğinin bulunduğu alanlarda domates tarımı yapmayı imkansız hale getirmektedir. Enfeksiyon yaptıktan 2-3 sonra ilk belirtiler gözlemlenmektedir. Genel belirtiler olarak bitkilerde bodurlaşma,ilerleyen dönemlerde sürgünlerde gelişmeme ve şekil bozuklukları, yapraklarda ise sararma, kıvrılma, küçülme ve kalınlaşmalar görülmektedir. Çiçeklerde her hangi bir belirti olmamasına rağmen hastalıktan kaynaklı çiçek dökümleri olmaktadır.

Hastalığın bulaşma dönemine göre meyvedeki zararı farklılıklar göstermektedir. Olgun meyvelere zarar vermemekte olan etmen, meyve oluşmasını engellerken olgunlaşmamış meyvelerde de pazar değerini düşürecek  belirtiler gözükmektedir. Etmen zaman zaman % 80 ‘e varan kayıplar yapmaktadır. Ülkemizde seralarda ve domates yetiştiriciliği yapılan alanlarda görülmektedir.

Konukçuları

Domatesten başka, tütün bitkisi de konukçusudur ancak belirti göstermemektedir. Süs bitkilerinden ise lisiantus konukçusu olup şiddetli belirtiler göstermektedir.

Domates Sarı Yaprak Kıvırcıklık Virüsü Mücadelesi

Viral hastalıklar ile mücadelede kimyasal uygulamalar işe yaramadığı için, alınacak  kültürel tedbirler çok önemlidir. Alınması gereken başlıca kültürel tedbirler aşağıda listelenmiştir.

1 – Hastalığın yayılmasını engellemek için konukçu bitki olan yerlerde  yetiştiricilik yapılmamalıdır.

2 – Hastalığa dayanıklı bitki çeşitleri tercih edilmelidir.

3 – Seralarda sineklikler kullanılmalıdır.

4 – Vektör böceklerle mücadele teknik talimatlar doğrultusunda yapılmalıdır.